شاعری وسواسی که از جدل هراسی نداشت

این پژوهشگر و منتقد ادبی پس از درگذشت این شاعر و ناشر در گفت وگو با گیلونا اظهار کرد: مسعود احمدی در سال 1322 در کرمان به دنیا آمد و تا آنجایی که می دانم تحصیلاتش بالاتر از دیپلم قدیم بوده و معلمی در سال 1322 بوده است. ابهر مدتی است. مدتی در آموزش و پرورش مشغول به کار شد و پس از آن بیشتر کارهایی که انجام داد در زمینه ویراستاری بود و در سه دهه اخیر یعنی از سال 1370 تا 1390 بیشتر به کار ناشر پرداخت.

وی سپس با بیان اینکه معمولا اولین دفتر شعر شاعران ایران در سنین 20 تا 30 سالگی منتشر می شود، گفت: مسعود احمدی اولین دفتر شعر خود را نسبتا دیر منتشر کرد. اولین دفتر او در سال 1981، زمانی که او 38 سال داشت، منتشر شد. در ابتدا اشعار او در مجموعه شعر نیمایی شاملویی گنجانده شد، یعنی گاهی از اوزان نیمایی و گاهی از زبان موسیقایی شاملو در اشعار خود استفاده می کرد، اما خیلی زود به شعر شاملویی روی آورد، اگرچه بیشتر اشعار او در اصل شعر شاملویی بود و نه. نیمایی.

عابدی در ادامه گفت: احمدی در حدود سال ۱۳۶۰ در کنار شاعرانی چون سیدعلی صالحی، شمس لنگرودی و فرشته ساری و بسیاری دیگر در عرصه شعر سپید شناخته شد. اما رفته رفته که جلو آمدیم اشعار سید علی صالحی و شمس لنگرودی توانست مخاطب عام تری را به خود جلب کند اما شعر مسعود احمدی از نظر نوع شعر این امکان را پیدا نکرد و در بین مخاطبان خاص باقی مانده است. . در اشعار احمدی به نظر می رسد که اشیا، طبیعت و انسان حضور دارند، اما تأثیر حضور اجتماعی چندان قوی نیست و بیشتر فردیت شاعر در اشعار وجود دارد.

این منتقد ادبی همچنین گفت: اشعار مسعود احمدی از حدود سال 1370 و به ویژه در دو دهه اخیر یعنی سال های 1380 و 1390 به سمت نوعی هستی شناسی گرایش پیدا کرد تا زیست تجربی. یعنی اگر دهه 60 و حوالی دهه 70 را دهه زیست تجربی و نوعی رمانتیسم سرد در شعرهایش بدانید، از سال 1380 تا پایان عمرش بیشتر به هستی شناسی توجه داشته است.

وی خاطرنشان کرد: احمدی در دو دهه گذشته در اشعار خود کوشیده تا برخی از ویژگی های فلسفه ادبی پساساختارگرایانه را در اشعار خود جذب کند و این امر شعر او را از نظر نوع نگارش و نوع تندنویسی دشوارتر کرده است. و حذفیات مختلف در دهه‌های 1980 و 1990، اشعار او از رمانتیسم سرد و گرایش او به نوع خاصی از نوشتار که در آن تقسیم‌بندی شاعرانه کمتر مورد توجه قرار می‌گرفت، فاصله گرفت. نکته دیگری که در این دوره بر شعر احمدی تأثیر گذاشت، فکر می‌کنم وسواس عجیب و گسترده‌اش در بازنویسی شعر بود که فکر می‌کنم خلق و خوی ویراستاری او بر شعرش تأثیر گذاشته و با وسواس به تصحیح اشعارش می‌پرداخت.

عابدی همچنین گفت: به نظر می رسد دوران اوج گیری مسعود احمدی دوره ای بوده است که کتاب های «روح، بدن خیس» و «صبح در کیسه» در سال 71 در مجموعه «باید منتظر بنفشه» در سال 1378 منتشر شد. به نظرم در این سال ها مسعود احمدی به عنوان شاعر در جامعه ادبی ما بیشتر شناخته شده و این کتاب ها بیشتر توسط او خوانده شده است.

وی همچنین درباره ویژگی های مسعود احمدی گفت: در دهه 70 و 90 دهه 1300 در بحث ها و مطالعاتی که امروزه در حوزه شعر ایران انجام می شود مشارکت گسترده ای داشت. گاهی مقاله می‌نوشت، گاهی مصاحبه می‌کرد و درباره شعر و شاعران همه زمان‌ها اظهار نظر صریح می‌کرد. یکی از نکاتی که ایشان در این دوره به شدت بر آن تاکید داشتند این است که شعر امروز باید از ایدئولوژی فاصله بگیرد و به سمت فردیت خلاق هنرمند و نوعی دموکراسی فرهنگی حرکت کند. البته در صحبت های خود و گاه در میزگردهایی که شرکت می کرد از بحث و جدل با همکاران خود دریغ نمی کرد. مسعود احمدی سعی می کرد کتاب هایی در زمینه نظریه اجتماعی و نقد ادبی بخواند و خلاصه ای از آنها را در دیدگاه های خود جذب و هضم کند و به این موارد نیز اشاره کرد.

این پژوهشگر بیان کرد: مسعود احمدی در دهه 70 و 80 صفحات کوتاه شعری را در مجلات مختلف مدیریت کرده است. مجله دنیای سخن، زن و فرهنگ توسعه، که همکاری کوتاهی با آن داشت، اما در دهه 70 و 80 با مجله نگاه نو همکاری گسترده تری داشت، سال ها صفحه شعر این مجله را بر عهده داشت.

وی درباره فعالیت احمدی در مجلات نیز گفت: پررنگ ترین حضور او در مجله نگاه نو بود و اشعاری که در این مجله منتشر کرد، شعرهای تقریباً سپید بود؛ شعرهای سپید آسان، همچنین شعرهای سخت سپید را نیز در مجله چاپ کرد و سعی کرد به آن بپردازد. او عمدتاً با شاعران سپیدسرا همکاری می کرد و سعی می کرد نمونه هایی را از همه نسل ها، از نسل قدیم تا نسل جدید به مجله بیاورد. می توان گفت که شعر از بیشتر شاعران و به ویژه شاعران مدرن تر می آید.

این منتقد ادبی درباره اشعار حلقه و مخاطبان خاص اشعار مسعود احمدی نیز توضیح داد: در حوزه شعر نو این مشکل وجود دارد که بخشی از شعر نو ممکن است مخاطب عام تری را به خود جلب کند اما بخش بزرگی از شعر نو. شعر معمولاً در حوزه روشنفکری و عمومی است، خاص می ماند و در آنجا پرورش می یابد. از زندگی احمدی از ابتدای دهه 60 تا 90 مجموعه شعرهای متعددی منتشر شد که البته نتوانست مخاطب عام تری را به خود جلب کند. البته در حوزه شعر سپید تعداد شاعرانی که توانسته اند مخاطب عام تری را جذب کنند زیاد نیست، چرا که شاملو، شمس لنگرودی، بیژن جلالی، سیدعلی صالحی و احمدرضا احمدی توانسته اند یک نفر را جذب کنند. مخاطب عام تر در حوزه شعر سپید. اما بیشتر سفیدپوستان از این امکان اجتناب کردند. البته اسن فقط شعر سپید نیست و به طور کلی شعری که از نظر مضمون و زبان پیچیده تر است و فردیت بر آن غالب است، طبیعتاً کمتر مخاطب خود را گسترش می دهد. مسعود احمدی در دوره هایی (دهه 60 و 70) شعرهایی برای خواندن می سرود که معمولاً زیاد در دایره خوانده نمی شد و نمی شد آن را به طور گسترده خواند.

انتهای پیام/