فرهنگ و هنر

چهار شباهت اسلامی ندوشن به سعدی

مصطفی ملکیان در مقاله ای به شباهت های محمدعلی اسلامی ندوشن و سعدی می پردازد.

به گزارش گیلونا، این استاد فلسفه، نویسنده و پژوهشگر پس از درگذشت اسلامی ندوشن، استاد ادبیات، نویسنده و پژوهشگر در صفحه شخصی خود نوشت: من به عنوان یک ناظر، دکتر اسلامی ندوشن را از چهار جهت شبیه به سعدی می بینم.

یکی: پاهای خود را روی زمین نگه دارید

سعدی در عین حال که اخلاق مدار است، بسیار واقع بین است. هیچ کلمه ای در سعدی نمی بینید که رویایی باشد، یعنی به انسان نصیحت می کند که این کار عادی نیست و من به آن می گویم که یک پا روی زمین باشد. این در ندوشن اسلامی است.

دو: در سعدی یک تنوع گرایش ها وجود دارد، یعنی گاهی گرایش به عشق عرفانی وجود دارد و البته عشق زمینی را بارها در او می بینید، در سعدی نوعی گرایش به دین می بینید، اما یک نوع گشاده رویی هم در او می بینید. سعدی، طنزی در سعدی می بینید که به جدیت او می پیوندد. الان دکتر اسلامی ندوشن همه این خصوصیات را در خود دارد. این ویژگی ها غیرقابل مقایسه به نظر می رسند.

سه: سومین شباهت یک نوع خرد و خردنوعی نگاه دوستانه و انتقادی به انسان است. یعنی در عین حال که شما را دوست دارم، نسبت به شما نیز پرخاشگر هستم. به قول این شاعر عرب: «و حب ما بقیة البرچسب» یعنی تا زمانی که تو را سرزنش می کنند، معلوم می شود که همچنان دوستت دارند. اگر دوستت نداشتند تنهات می گذاشتند. دکتر اسلامی ندوشن اگرچه انسان و دوست ایران است، انتقادات جدی هم به ما ایرانی ها دارد.

من اساساً شأن روشنفکر را نمایندگی و حرف مردم نمی دانم. روشنفکر باید قاضی مردم باشد و به مردم بگوید اینجا اشکال دارد.

چهار: آن سعدی نویسنده آساننویسنده ترین ما اگر بگویم کدام یک از مثنوی های مولانا، شخصیت های سعدی، شاهنامه فردوسی و مبل حافظ که نیاز به توضیح کمتری دارند، فکر می کنم شاهنامه را بدون توضیح نمی توان فهمید، حافظ و مثنوی را بدون توضیح. از این میان، کسی که به کمترین توضیح نیاز دارد سعدی است. برای شناخت آثار سعدی کمتر باید به لغت نامه ها و مفسران و مفسران مراجعه کرد. سعدی یکی از مفاخر و قله های ادبیات فارسی است. این خصلت در دکتر اسلامی ندوشن نیز وجود دارد که روشنفکری آسان یابی است. در میان روشنفکران ما حرف هیچ روشنفکری را راحت نمی بینم. دکتر اسلامی ندوشن بین فردوسی، حافظ، سعدی و مولانا (هر چند خیام و نظامی را اضافه می کنیم) بیشتر شبیه سعدی است.

انتهای پیام/