مشاوره حقوقی کلاهبرداری در موارد مختلفی کاربرد دارد. یکی از این موارد، آشنایی با جزییاتی است که در تشخیص جرم کلاهبرداری از جرائم مرتبط با آن مثل جعل سودمند است. جرم کلاهبرداری و جرم جعل، باوجد ارتباط میانشان در مواردی دارای تفاوت هستند. یکی‌از فواید اطلاع از این موضوع این است که اگر فردی براثر عملی مجرمانه مال خود را از دست بدهد، هنگام طرح شکایت در دادسرا، می‌تواند عنوان جرم را به‌طور دقیق ذکر کند و پرونده را با سرعت بیشتری پیگیری نماید. برای آشنایی با مهم‌ترین تفاوت‌های میان کلاهبرداری و جعل با ما همراه باشید. جرائم کلاهبرداری، جعل، و استفاده از سند مجعول هرکدام شرایط و مجازات مخصوص به‌خود را دارند. هنگام تنظیم شکوائیه در دادسرا، توجه به این موضوع ضروری است. برای افرادی که دانش حقوقی اندکی دارند تشخیص این تفاوت‌ها کار آسانی نیست.
به‌علاوه در این مطلب از تهران وکیل تنها مهم‌ترین تفاوت‌های جرائم کلاهبرداری و جعل بیان شد. بنابراین برای آشنایی با جزییات حقوقی این جرائم دریافت مشاوره حقوقی کلاهبرداری و مشاوره حقوقی جعل اسناد راه‌گشا خواهد بودآیا جعل همان کلاهبرداری است؟ کلاهبرداری و جعل به چه معنا هستند؟ مجازات جرم کلاهبرداری و جعل چیست؟ تفاوت کلاهبرداری و جعل در چیست؟ کلاهبرداری و جعل چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟ جرم کلاهبرداری و جعل در کدام مرجع رسیدگی می شود؟ کلاهبرداری جرمی است که همواره با حیله و تقلب همراه است. فردی که با سوءنیت و قصد مجرمانه، به‌بردن مال غیر اقدام نماید و برای تحقق هدف خود به‌مانور متقلبانه متوسل شود، کلاهبردار است. کلاهبرداری جرمی پیچیده است که با روش‌ها و ابزارهای متنوعی انجام می‌شود.
شرایط تحقق جرم کلاهبرداری چیست؟
برای تحقق جرم کلاهبرداری، مجرم باید از مانور متقلبانه برای بردن مال غیر استفاده کرده باشد و قربانی تحت تأثیر مانور متقلبانه مال خود را از دست داده باشد. هم‌چنین مال برده‌شده، مال غیر باشد. یعنی اگر مجرم با اعمال مانور متقلبانه مال خود را دراختیار بگیرد، کلاهبرداری رخ نداده است. عنصر قانونی جرم کلاهبرداری ماده 1 است. مطابق این ماده، مجازات جرم کلاهبرداری در حالت ساده، ردّ مال به صاحب آن، حبس از دو تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال مأخوذه از قربانی است. در حالت مشدد این جرم، علاوه‌بر ردّ مال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که مجرم برده است، حبس از یک تا ده سال و انقصال دائم از خدمات دولتی نیز خواهد بود.
چه اقداماتی از منظر قانون جرم جعل محسوب می‌شود ؟
منظور از جرم جعل، تغییر و تحریف مندرجات اسناد مکتوب است. ماده 523 بیان می‌کند: ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیررسمی، خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه‌کردن یا تقدیم یا تأخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر یا به‌کار‌بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر این‌ها به‌قصد تقلب، جرم جعل یا تزویر محسوب می‌شود. مجرم در این جرم به حبس و پرداخت جزای نقدی محکوم می‌شود. البته براساس مواد 524 تا 542 قانون، مجازات این جرم در حالت‌های مختلف متفاوت است. کم‌ترین مدت حبس دوماه و بیش‌ترین آن بیست سال است.
شرایط تحقق جرم جعل چیست؟
برای تحقق جرم جعل موضوع جعل باید سند یا نوشته باشد. این سند می‌تواند متعلق به خود فرد یا غیر باشد. شرط دیگر این است که بااستفاده از سند مجعول فرد حقیقی یا حقوقی متحمل ضرر مادی یا معنوی شود. این ضرر چه واقعاً اتفاق بیفتد چه احتمال وقوع آن وجود داشته باشد، در هردو حالت موجب تحقق جرم جعل می‌شود. همان‌طور که ملاحظه فرمودید، جرم کلاهبرداری و جرم جعل، ویژگی‌ها و مجازات مخصوص به‌خود را دارند. گاهی پیش می‌آید که در یک پرونده، هردو این جرائم اتفاق افتاده است. برای آگاهی از نحوه طرح شکایت در این موارد و پیگیری پرونده تا احقاق حق، دریافت مشاوره حقوقی کلاهبرداری و مشاوره حقوقی جعل اسناد از یک اقدام راه‌گشا محسوب می‌شود.
ارتباط میان جرم کلاهبرداری و جرم جعل چیست؟
در ماده 1 قانون تشدید، یکی‌از شیوه‌های انجام کلاهبرداری ساده این است که فرد اسم و عنوان مجعول اختیار کند و ازاین‌طریق، اقدام به بردن مال غیر نماید. جرم جعل می‌تواند مقدمه وقوع جرم کلاهبرداری باشد. درموارد بسیاری، کلاهبرداران برای فریب دیگری و اغفال وی، اقدام به جعل اسناد یا استفاده از سند مجعول می‌نمایند، این کار درحقیقت نوعی مانور متقلبانه است. نتیجه این‌که کلاهبردار با ارائه این‌گونه اسناد، اعتماد قربانی را جلب نموده و اقدام به‌بردن اموال منقول یا غیرمنقول او می‌کند. این اسناد می‌تواند جزء اسناد شناسایی، تجاری یا حتی دانشگاهی باشد.
جرم کلاهبرداری و جرم جعل عنوان چه ارتباطی دارد؟
اگر کسی برخلاف واقع، عنوان یا سمت مأموریت از طرف سازمان‌ها یا مؤسسات دولتی و به‌طورکلی قوای سه‌گانه و هم‌چنین نیروهای مسلح، نهادها و مؤسسات مأمور به خدمت عمومی را اتخاذ کند و بعداز فریب‌دادن قربانی مال او را ببرد، مرتکب کلاهبرداری مشدد شده است. بنابراین جعل عنوان، یکی از اقسام مانور متقلبانه برای انجام جرم کلاهبرداری است. رویه قانونی براین است که در تعدد عناوین مجرمانه، مجازات اشدّ اعمال می‌شود. ماده 555 قانون مجازات اسلامی بیان می‌کند: هرکس بدون سمت رسمی یا اذن از طرف دولت، خود را در مشاغل دولتی اعم از کشوری یا لشگری و انتظامی که از نظر قانون مربوط به او نبوده است دخالت دهد یا معرفی نماید به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد و چنان‌چه برای دخالت یا معرفی خود در مشاغل مزبور، سندی جعل کرده باشد، مجازات جعل را نیز خواهد داشت.
تفاوت جرم کلاهبرداری و جرم جعل در چیست؟
- جرم کلاهبرداری جزء جرائم علیه اموال و مالکیت است، یعنی با وقوع این جرم به یک فرد، ضرر مالی وارد می‌شود. اما جرم جعل، جزء جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی محسوب می‌شود، یعنی وقوع جرم جعل، کاهش اعتماد افراد جامعه نسبت به اسناد را درپی خواهد داشت.
- جرم کلاهبرداری جرم مقید است. یعنی تنها درصورتی‌که ضرر مالی به‌غیر وارد شود جرم تحقق یافته است. اما جرم جعل، جرم مطلق است. یعنی لازم نیست حتماً ضرری در‌واقع ایجاد شود، بلکه احتمال وقوع ضرر کفایت می‌کند و باعث تحقق جرم می‌شود.
- در جرم کلاهبرداری لازم است مجرم از مال اخذ‌شده منتفع شود، اما در جرم جعل نیازی نیست جاعل، شخصاً از سند مجعول استفاده کند. بلکه صرف دست‌کاری در سند، موجب تحقق جرم جعل است.
- در جرم جعل، عنصر مادی می‌تواند هم فعل مثبت (انجام‌دادن عمل) و هم فعل منفی (ترک‌کردن عمل) باشد. اما در جرم کلاهبرداری، انجام مانور متقلبانه شرط تحقق است و این جرم هرگز با ترک فعل واقع نمی‌شود.
- رکن اساسی جرم کلاهبرداری، استفاده از حیله و تقلب برای بردن مال غیر است. اما در جرم جعل، قلب حقیقت در اسناد مکتوب رکن اساسی محسوب می‌شود.
- موضوع جرم جعل، سند مکتوب است. اما جرم کلاهبرداری موضوع مشخصی ندارد و ممکن است درمورد هرنوع مال منقول و غیرمنقول، مثل وجه نقد، خودرو، ملک و… اتفاق بیفتد.
- در جرم کلاهبرداری، مال‌باخته فریب کلاهبردار را می‌خورد و مالش را با رضایت دراختیار او قرار می‌دهد. درحقیقت مال‌باخته از روند وقوع جرم مطلع است هرچند جزییات آن را نمی‌داند. اما هنگام وقوع جرم جعل در اسناد غیر، قربانی از این اتفاق بی‌خبر است و رضایت ندارد.
- با بررسی قانون تشدید و قانون مجازات اسلامی می‌توان دریافت که مجازات جرم کلاهبرداری و جرم جعل متفاوت است. میزان مجازات جرم جعل با نوع و مندرجات سند مجعول رابطه مستقیم دارد.
شباهت‌های جرم کلاهبرداری و جرم جعل چیست؟
- در هردو جرم کلاهبرداری و جعل، مجرمان قصد دارند بااستفاده از تقلب، به اهداف مجرمانه خود دست یابند.
- صرف دروغ‌نویسی، جعل نیست و سند باید ویژگی‌های مندرج در ماده 523 قانون مجازات را داشته باشد. صرف دروغ‌گویی هم کلاهبرداری نیست. بلکه لازم است این دروغ‌گویی درقالب یک مانور متقلبانه موجب فریب قربانی شود. جزییات این موضوع در ماده 1 قانون تشدید قابل مشاهده است.
- شروع به جرم کلاهبرداری و شروع به جرم جعل حسب مورد، حداقل مجازات تعیین‌شده در همان مورد خواهد بود.
- هردو این جرائم جزء جرائم غیرقابل‌گذشت محسوب می‌شوند. یعنی حتی اگر شاکی خصوصی، رضایت دهد، جنبه عمومی جرم پابرجاست و مجرم باید کیفر جرم خود را ببیند.
- برای طرح شکایت از هردو این جرائم باید به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه و نسبت‌به تنظیم شکوائیه اقدام شود.
آیا جعل همان کلاهبرداری است؟
جعل و کلاهبرداری هر دو از آن دسته از جرم هایی می باشند که اگر کسی مرتکب همچین جرایمی شود، نظم عمومی را بهم می ریزد و آثار و نتایج غیر قابل جبرانی را به همراه دارد. جعل و کلاهبرداری دو جرم متفاوت از یکدیگر هستند و همان طور که با هم مرتبط اند، اما تفاوت هایی نیز با هم دارند. که در ادامه به بررسی این دو جرم می پردازیم. دانستن معانی جعل و کلاهبرداری و تفاوت این دو جرم بسیار ضروری است. زیرا بعضا مشاهده شده که شخصی به وکیل مراجعه می کند و به علت عدم آگاهی ادعا می کند که از من کلاهبرداری شده، در حالی که در حقیقت اتفاقی که برایش به وجود آمده جعل است. همین اشتباه و ناآگاهی از تفاوت جعل و کلاهبرداری، گاها باعث طولانی تر شدن روند رسیدگی به پرونده می شود .