چرا درخت گردو خشک میشود+ بررسی علل خشکیدگی سرشاخه های گردو
درخت گردو، جوز یا گَیوز (فارسی میانه: gyoz – تبری: آغوز) (: Juglans) از خانوادهٔ است. انواع این درخت در ، ، و کشت میشود مهمترین گردوهای موجود در دنیا معروف به است، زیرا ابتدا از ایران به خاورمیانه و از آنجا به و و سپس به و بعد به آمریکا برده شده‌است. فروش نهال از جمله گردوی ایرانی تنها گونه‌ای از این خانواده است که مغز آن از نظر خوراکی مصرف اقتصادی دارد.
گردوی معمولی درختی است یک پایه که بلندی آن از ۱۰ تا ۲۵ متر قابل تغییر است، گردو دارای برگ‌های مرکب شانه‌ای است و درختی یک پایه است که گلهای نر و ماده روی یک درخت به صورت جدا گانه ظاهر می‌شوند. گامت‌های ماده گردو دگر گشن است گرده افشانی آن به وسیله باد انجام میشود و حشرات در آن نقشی ندارند.
پراکنش جغرافیایی
نهال گردو از درختان بسیار با ارزش و از است که در بسیاری از نقاط جهان در از مرکز تا شرق اروپا و و شمال و مرکز ایران تا دامنهای هیمالیا و کشور چین و ژاپن و همچنین گونه‌هایی از آن در آمریکای شمالی و جنو بی به‌طور طبیعی می‌رویند و کاشته می‌شوند. تنها جنگل طبیعی باقی‌مانده از این محصول در دنیا هم‌اکنون در و در شرایط بسیار خوب موجود است و از تولیدکنندگان عمدهٔ گردو هستند. ، و در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.
ایران از نظر سطح زیر کشت گردو رتبه دوم جهان را در اختیار داشته اما از نظر میزان تولید گردو در جهان در رتبه سوم قرار دارد. در ایران گردو در بسیاری از شهرها با آب و هوای خنک و کوهستانی باغهای گردو وجود دارند. مهمترین استانهای تولیدکننده گردو در کشور را کرمان، همدان، آذربایجانشرقی، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد و کرمانشاه هستند.
گردوهایی که در نقاط گردو خیز ایران کاشته شده‌اند از گونه گردوی معمولی یا Juglans هستند. رقم‌های این گونه از نظر باغبانی هنوز کاملاً مشخص نشده‌اند. این گردوها در نقاط مختلف ایران با نام‌های گوناگون محلی نامیده می‌شوند. با وجود تفاوت‌های ظاهری، ممکن است برخی از انواع، رقم واحدی باشند ولی نام‌های گوناگون داشته باشند.
با این توصیف مهمترین انواع گردو که در ایران کاشته می‌شوند عبارتند از: گردوی کاغذی، گردوی اقلید گردوی سنگی، گردوی اردهای سراب در آذربایجان شرقی، گردوی ماکویی، گردوی سوزنی، گردوی نوک کلاغی، گردوی ضیا آبادی، گردوی خوشه‌ای، سبزوار، گردوی آمیخته خراسان، گردوی بافت کرمان، گردوی مازندران، گردوی روستای داران در آذربایجان شرقی، گردوی شهمیرزاد، گردوی قزوین و طالقان، خوانسار، گردوی تسوج در آذربایجان، گردوی همدان، گردوی بوانات، گردوی وفس، وانشان و تویسرکان و سایر مناطق…
در سال ۲۰۱۹ تولید جهانی گردو برابر ۴٫۴ میلیون تن بوده‌است که ۵۶٪ از این مقدار متعلق به چین است. سایر تولیدکنندگان اصلی شامل آمریکا، ایران و ترکیه می‌باشند.
مقایسه روند تولید گردوی ایران با سایر کشورهای مختلف – این روند نشان می‌دهد از سال ۲۰۰۷ کشور چین با شیبی تند از سایر تولیدکنندگان فاصله گرفته‌است
درخت گردو در طول تابستان و زمستان نسبت به گرما و سرمای بیش از حد حساس است. در طول دوره خواب زمستانه، گردو می‌تواند سرمای ۱۱- درجه سانتی گراد را بدون خسارت جدی تحمل کند ولی پس از شروع رشد، سرمای ۲- تا ۳- درجه سانتی گراد موجب از بین رفتن برگها، شاخه‌ها و گلها شده و در نتیجه محصول کاهش می‌یابد. به علاوه شاخ و برگ درختانی که تا اواخر پاییز به رشد خود ادامه می‌دهند در معرض خسارت سرما قرار می‌گیرد.
نحوه کاشت نهال گردو و مقاومت ارقام مختلف گردو نسبت به سرما متفاوت است. دمای بالاتر از ۳۸ درجه سانتی گراد موجب پوست سبز و چروکیدگی مغز گردو میشود و گاهی اوقات نیز میوه‌ها پوک می‌شوند. در رطوبت نسبی کم و دمای بالاتر از ۴۰ درجه سانتی گراد، به گردو خسارت جدی وارد میشود. دمای پایین تابستان نیز مناسب نیست زیرا موجب میشود میوه‌ها به اندازه کافی پر نشود.
هوای خنک در طی فصل رشد، برداشت محصول را به تأخیر انداخته و در نتیجه باغداران متضرر می‌شوند؛ بنابراین هوای خنک و فصل رشد کوتاه از عوامل محدودکننده پرورش گردو هستند. گردو نیز مانند سایر میوه‌ها مناطق معتدله در زمستان به مقدار سرمای معینی نیاز دارد تا خواب آن برطرف شود که به این ترتیب در بهار رشد رویشی و گلدهی کافی خواهد داشت. در صورت عدم وجود سرمای کافی، بازشدن جوانه‌ها و گلدهی نامنظم شده و به تأخیر می‌افتد و این موجب کاهش محصول و خشک شدن سر شاخه‌ها میشود. ارقام مختلف گردو متفاوت است.
ترکیبات شیمیایی
دارای چند ، مقدر کمی ، و ویتامین‌های A ,B ,C ,D ,E می‌باشد. همچنین دارای مقدار کمی است (). برگ درخت گردو دارای ۳ درصد ، ، و اسانسی با بوی مخصوص و مقداری ، ، مواد چرب و مانند ، ، ، و همچنین است. پوسته گوشت دار میوه سبز گردو دارای و اسیدهای آلی مانند ، ، و است. عصاره برگ درخت گردو خاصیت کشی و کشی دارد. در ۱۰۰ گرم مغز گردو خام و خشک مواد زیر موجود است:
یک باغ کوچک گردو در مازندران
درخت این میوه بسیار بلند است و سخت آن از بهترین و معروف‌ترین چوب‌ها است. ارتفاع درخت گردو بین ۱۰ تا ۴۰ متر است. درخت گردو بیشتر به روش (، با T معکوس به دلیل وجود شیرآبه) تکثیر میشود. از پیوند زدن میتوان برای اصلاح نژاد گردو نیز استفاده کرد. به این منظور قلمه ارقامی از گردو را که کیفیت بالاتری داشته یا به آفات مقاوم تر هستند روی پایه نژاد ضعیف تر قرار می‌دهند تا بدون نیاز به کشت درخت جدید، درخت بارور با نژاد مرغوب ایجاد شود.
منبع wikihow.com
دوران بلوغ درخت و آمار باردهی آن
دوران بلوغ درخت گردو رابطه مستقیم با نوع، ، آب و هوا و مکان رشد آن دارد. این دوره بین ۳ تا ۲۰ سال به طول می‌انجامد و سپس دوران بار دهی آغاز می‌گردد که در دهه پنجم و ششم عمر درخت به اوج خود می‌رسد. میانگین آماری محصول دهی درخت گردو از این قرار است: ۱۶ تا ۲۵ سالگی، بین ۷ تا ۱۰ کیلوگرم، ۲۶ تا ۳۵ سالگی، بین ۱۵ تا ۲۵ کیلوگرم، ۳۶ تا ۶۰ سالگی، بین ۲۲ تا ۴۵ کیلوگرم، ۶۱ تا ۸۰ سالگی، بین ۱۳ تا ۵۵ کیلوگرم و ۸۱ تا ۱۰۰ سالگی، بین ۱۳ تا ۳۲ کیلوگرم. (توضیح: مقدار کم: زمین نامناسب / مقدار زیاد: زمین حاصلخیز) میانگین سن باردهی درخت گردو در ایران، روی زمین خوب و حاصلخیز بین ۱۰ تا ۱۲ سال است.
درخت گردو در افسانه‌ها و باورهای عامیانه
بررسی برخی باورها نسبت به درختان از جمله درخت گردو بیانگر تلقی شخصیت‌پنداری نسبت به این درخت به ویژه نسبت به نوع کهن‌سال آن است؛ روایت است که در و در در برای کسانی که تازه ازدواج می‌کردند، برگ و شاخه‌های گردو را زیر پایشان می‌انداختند و بر این باور بودند که عروس و داماد از قید جادو و طلسم رها شده و خوشبخت زندگی خواهند کرد.
برخی معتقدند شب‌ها نباید زیر درختان گردو عبور کرد یا این که زنان را نباید تنها در شب برای آوردن آب به چشمه‌هایی که زیر درخت گردو است، فرستاد و همچنین این اعتقاد وجود دارد که درخت گردو درختی سرکش و مغرور است بنابراین برای بالا رفتن از آن باید از افراد ماهر استفاده کرد و باور دیگر این که تمام وقایع و اتفاقات پیرامون درخت گردو در اندام و پیکره درخت ثبت میشود و جالب‌ترین اندیشه راجع به آن، واسطه قرار دادن این درخت در برخی امور از جمله امر ازدواج است. از درخت گردو به عنوان خرد مکتوم، باروری، طول عمر و مظهر پایداری به هنگام بداقبالی یاد شده‌است.
پرورش درخت گردو
گردو درختی بزرگ و گسترده‌است؛ و بیشتر از هر درخت دیگر به نور نیاز دارد. گردو در سن بلوغ میوه می‌دهد؛ و در قسمت‌هایی از درخت که نور بیشتری می‌تابد از باردهی بهتری برخوردار است؛ و در قسمت‌های داخلی که نور به آن نمی‌تابد گردوها ریز و کوچک می‌شوند. درختان گردو باید طوری کاشته شوند که فاصله بین آنها کمتر از ۱۰متر نباشد. چون این درخت تاج بزرگی دارد بعد از چند سال که از رشد آن گذشت شاخه‌ها مزاحم همدیگر می‌شوند و شاخ و برگشان در هم می‌پیچد که باعث ریزش برگ‌های درخت میشود.
مواردی مثل نوع نهال کیفیت خاک و همین‌طور اقلیم آب و هوایی محیط کشت برای این درخت اهمیت زیادی دارد. اصولاً گردو در مناطق سرد و معتدل رشد خوبی دارد. البته برخی از ارقام گردو مانند نژاد پکان، بومی مناطق گرمسیری بوده و نه تنها به گرما مقاوم هستند بلکه برای رشد و میوه دادن و رسیدن میوه خود به یک دوره گرمای شدید نیاز دارند. کاشت درخت گردو و تکثر آن از طریق بذر گردو صورت می‌گیرد. وباید در دو سالگی به وسیله پیوند وصله ای پیوند زده شوند.
تا حاصل باغ گردو یکدست شود. بعد از آنکه گردو کاشته شد و شروع به رشد کرد. (به اندازه ای رسید که بتوان آن را جابجا کرد) نهال گردو را با ریشه از خاک درآورده و در چاله‌های عمیق حفر شده در زمینی که خاکش از نظر کود دهی آماده شده‌است کاشته میشود. و با خاک اطرافش را می‌پوشانند. تا برای آبیاری درخت مشکلی ایجاد نشود. بهترین فصل کاشت درخت گردو اوایل بهار است. در کاشت درخت گردو باید دقت کرد که درخت ۲۰–۳۰ سانتیمتر بالاتر از کف جوی کاشته شود. تا در آینده به بیماری آب سیاه مبتلا نشود. در احداث باغهای جدید باید سعی کرد حتماً از نهال پیوندی استفاده شود.
ارقام مختلف درخت گردوی معمولی از نظر حساسیت به سرما با هم متفاوتند و در بین آنها، از حساس تا مقاوم وجود دارد. بیشتر ارقام تجاری، معمولا در دمای ۹- درجه سانتی گراد به شدت آسیب می‌بینند و در ۲۰- کاملا خشک می‌شوند، ولی در منچوری ارقامی وجود دارند که تا ۴۰- درجه سانتی گراد را نیز تحمل می‌کنند.
درخت گردو برای رشد و رسانیدن محصول خود به فصل رشد طولانی نیازمند است و به همین دلیل، در بهار، زود فعالیت خود را آغاز می‌کند و پاییز، دیر به خواب می‌رود. اغلب، یخبندان های بهاره و پاییزه به آن آسیب می‌رسانند.
در درخت گردوهای بارور، برای رسیدن محصول باید دمای محیط در طول چندین هفته قبل از برداشت، ۲۷ تا ۳۲ درجه سانتی گراد باشد. دماهای بالاتر باعث سوختگی میوه و سیاه شدن رنگ مغز آن و دماهای کمتر باعث چروکیدگی مغز می‌گردند. نیاز سرمایی ارقام مختلف درخت گردو ۴۰۰ تا ۱۵۰۰ ساعت دمای کمتر از هفت درجه سانتی گراد است.
ریشه درخت گردو، محوری و ژرف (عمیق) است،بنابراین، نیاز به خاکی با سنگینی متوسط و ژرفایی دست کم دو متر دارد. قلیایی بودن خاک و بالا بودن سطح آب زیرزمینی به گردو آسیب فراوان می‌زند و دو یا سه روز غرقاب شدن، به ویژه در اوایل بهار، درختان بزرگ را به سرعت از بین می‌برد.
درخت گردو در شرایط مناسب، رشد بسیار زیاد دارد. این گیاه در ۵ تا ۶ سالگی به بار می‌نشیند و از ۱۰ تا ۱۵ سالگی به بعد حداکثر محصول را تولید می‌کند.
در درخت گردو، گلهای نر، خوشه‌ای هستند و به صورت جانبی روی چوب یکساله به وجود می‌آیند، در حالی که گلهای ماده ۱ الی ۳ تایی، به صورت انتهایی و گاهی جانبی، روی شاخساره فصل جاری پدیدار می‌شوند. گلها فاقد گلبرگ هستند و با باد گرده افشانی می‌شوند. ارقام گردو خود بارورند، ولی چون گرده معمولا زودتر از پذیراشدن مادگی رها میشود، درختان گرده زا باید در باغ وجود داشته باشند. گونه‌های مختلف گردو می‌توانند یکدیگر را تلقیح کنند.
ازدیاد گردو از طریق کشت بذر و پیوند زدن انجام میشود ولی در ایران، بیشتر درختان، غیرپیوندی هستند. تربیت درخت گردو به شکل شلجمی یا جامی است و پس از پیرایش شکل دهی، معمولا دیگر نیازی به پیرایش نیست.
در ایران، به ندرت ممکن است باغ یکدست درخت گردو یافت شود و بیشتر درختان گردو، به طور مخلوط با درختان دیگر و با فواصل زیاد از یکدیگر وجود دارند. در باغهای یکدست سایر کشورها، سابقا فواصل ۱۵ تا ۲۰ متری انتخاب می‌شد ولی اخیرا فواصل کمتر ترجیح داده میشود و درختان به فواصل ۹ تا ۱۰ متری کشت می‌گردند.
از یک باغ یکدست، در شرایط مناسب، میتوان تا چهار تن محصول درهکتار به دست آورد. مهمترین ارقام گردوی ایران عبارتند از: کاغذی، نوک کلاغی و ضیاءآبادی قزوین.
سطح زیرکشت درختان گردوی بارور در ایران در سال ۱۳۸۳ برابر ۶۵۰۰۰ هکتار و مقدار تولید آن ۱۵۰۰۰۰ تن و عملکرد آن ۲۳۰۷ کیلوگرم درهکتر بوده است و از نظر مقدار محصول، جمهوری اسلامی ایران در این سال مقام سوم را بعد از چین و ایالات متحده آمریکا داشته است.
بیماری‌ها
آنتراکنوز گردو
این بیماری که به آن بلاچ گردو و گاهی لکه سیاه گردو هم گفته میشود، اولین بار در ۱۸۱۵، یعنی ۱۹۰ سال پیش از اروپا گزارش شد. آنتراکنوز درخت گردو در ایران، در بیشتر مناطق گردو خیز به ویژه نواحی‌ای که در بهار معمولا باران می‌بارد و رطوبت هوا زیاد است، شیوع دارد و در سالهای پرباران و مرطوب شدت پیدا می‌کند.
مطالعات انجام شده در سالهای۷۶-۱۳۷۵ نشان می‌دهند که این بیماری درخت گردو در سالهای مذکور در کلیه مناطق گردوکاری استانهای تهران (به استثنای دماوند)، قزوین، آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل، گلستان، ماندران، گیلان، کرمانشاه، کردستان، خراسان و بعضی از نواحی استان سمنان شیوع داشته است. در این دوسال در استانهای همدان ( به استثنای اسدآباد) مرکزی، اصفهان و کرمان این بیماری دیده نشده است.
نشانه‌های بیماری
آنتراکنوز گردو به برگ، دمبرگ، سرشاخه ها و میوه‌های جوان حمله می‌کند. روی برگها ابتدا لکه‌های کوچک گرد به قطر ۲ تا ۵ میلی‌متر با حاشیه دندانه دار به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز با مرکز قهوه‌ای مایل به خاکستری تشکیل می‌شوند.
این لکه‌ها به تدریج بزرگ شده، به صورت نواحی بافت مرده، بدون شکل هندسی مستقر بین رگبرگها، بیشتر در حاشیه و نوک برگها در می‌آیند که گاهی اندازه آنها به ۲ تا ۳ سانتیمتر هم می‌رسد. بعدا از اردیبهشت تا اوایل خرداد ماه در لکه‌ها نقاط سیاه رنگی به طور پراکنده یا در دوایر هم‌مرکز بیشتر در سطح زیرین برگها به وجود می‌آیند که آسروول‌های قارچ عامل بیماری هستند.
نشانه‌های بیماری روی سرشاخه‌های جوان درختان بیمار به صورت زخمهای بیضوی تا گرد نامنظم و کمی فرورفته به رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری پدیدار می‌شوند.
نشانه‌های بیماری روی پوست سبز میوه‌های جوان به صورت لکه های گرد نامنظم و کمی فرورفته ظاهر می‌شوند. میوه‌های جوان آلوده ممکن است بریزند. لکه‌های پیشرفته روی میوه ممکن است منجر به پیدایش لکه‌های بافت مرده تیره رنگ در مغز گردو شوند.
عامل بیماری
بیمارگر آنتراکنوز درخت گردو Gnomonia leptostyla نام دارد. این قارچ به راسته Diaporthales و رده Pyrenomycetesتعلق دارد. در ایران نخستین بار فرم کامل این قارچ از باغهای مبتلا به این بیماری در ارومیه گزارش گردید.
مبارزه
- اقدامات زراعی: انهدام برگها و میوه‌های آلوده ریخته شده روی زمین باغ یا دفن آنها زیر خاک و رعایت فاصله کافی بین درختها برای جریان هوا در کاهش شدت بیماری و منابع عفونت موثرند
2. سمپاشی درختها: در مواردی که بیماری شدید و مبارزه با آن مقرون به صرفه باشد میتوان قبل و در خلال اوقات خروج آسکوسپورها، درختان را با قارچ کشهای مناسب سمپاشی کرد
3. استفاده از ارقام مقاوم در برابر بیماری.
شانکر سیتوسپورایی گردو
شانکر سیتوسپورایی درخت گردو از سالها پیش به طور پراکنده در ایران شیوع داشته است. در حال حاضر این بیماری در بیشتر درختهای گردو، مخصوصا آنهایی که در نقاط مرتفع و کوهستانی قرار دارند شیوع دارد. معمولا باعث خشک شدن تعدادی از شاخه‌های درختان بیمار میشود. گاهی درختان ۵ تا ۶ ساله بیمار به طور کامل می‌خشکند.
نشانه‌های بیماری
سرشاخه‌های درختهای مبتلا بر اثر بیماری می‌خشکند و در سطح آنها برجستگیهای مخروطی به اندازه ته سنجاق و کوچکتر به وجود می‌آیند و رنگ پوست آنها تیره میشود. پوست شاخه‌های چندساله درخت گردو (به قطر ۱۰ تا ۱۲ سانتیمتر) نیز بر اثر ابتلا به این بیماری به رنگ قهوه‌ای تیره در آمده، شاخه‌ها می‌خشکند.
در سطح پوست چنین شاخه‌ها معمولا برجستگیهای استرومایی قارچ پدیدار نمی‌گردند و ترشحاتی پراکنده به شکل قطره و به رنگ زرد طلایی شفاف متمایل به قهوه‌ای دیده میشود. این قطرات به صورت مایع غلیظ در مواقع بارندگی و رطوبت زیاد هوا از دهانه پیکنیدهای زیرپوستی قارچ خارج می‌شوند و در مجاورت هوا سفت می‌گردند.
عامل بیماری
مطالعات انجام شده روی نمونه‌های گردو در آذربایجان شرقی نشان می‌دهند که دوگونه قارچ می‌تواند عامل شانکر سیتوسپورایی درخت گردو باشند. این قارچ ها عبارتند از: cytospora juglandicola و .C.juglandina
مبارزه
- هرعاملی که باعث تقویت درخت شود از جمله خاک عمیق، کود، آب کافی و جلوگیری از زخمی و شکسته شدن شاخه‌ها و صدمه حشرات پوستخوار احتمال ایجاد عفونت و در نتیجه خسارت بیماری را کاهش می‌دهد
2. شاخه‌های خشکیده و مریض باید ۱۰ تا ۱۲ سانتیمتر پایینتر از بافتهای به ظاهر آلوده بریده و سوزانیده شوند. شاخه‌های مریض و خشکیده کانون مایه قارچ بوده، چنانچه در باغ نگهداری شوند باعث توسعه و شدت بیماری می‌شوند. در سراسر سال بازدید درختها، تشخیص شاخه‌های آلوده، حذف و سالم سازی آنها ضرورت دارد
3. در پاییز بعد از ریزش برگها باید تمام شاخه های مریض و خشکیده را هرس و بلافاصله بعد از هرس درختها را سمپاشی کرد.
پوسیدگی فیتوفتورایی طوقه و ریشه گردو
پوسیدگی فیتوفتورایی طوقه و ریشه در بیشتر کشورهای میوه‌خیز جهان، در باغهای میوه‌های دانه‌دار، هسته‌دار و خشکباری مخصوصا پسته، بادام و گردو شیوع دارد و خسارت هنگفتی به آنها وارد می‌سازد.
در ایران نخستین بار پوسیدگی طوقه و ریشه درخت گردو در استان فارس و پس از آن در استان کرمان گزارش شد. این بیماری در ایران در حال توسعه و گسترش است.
نشانه‌های بیماری
درختان گردو در سنین مختلف مبتلا به این بیماری می‌شوند. نشانه‌های اصلی آن در ریشه، طوقه و بن تنه و علائم ثانوی روی اندامهای هوایی ظاهر می‌شوند.
نشانه‌ها روی اندامهای هوایی، ضعف عمومی و کم برگ شدن درختان و پدیدار شدن زردی خفیف در برگها هستند.
پوست طوقه و گاهی بخشی از بن تنه ترک می‌خورد و شیرابه سیاه رنگی از آنجا به خارج تراوش میشود. بافت زیرپوست بن تنه در محل شانکر به رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه در می‌آید. ریشه‌های اصلی و فرعی تیره رنگ شده، بعدا بر اثر فعالیت دیگر میکروارگانیزمها به رنگ سیاه در می‌آیند. درختهای به شدت بیمار ممکن است خشک شوند.