شهرهای شمال به ترتیب از بجنورد
استان خراسان شمالی با مرکزیت در شرقی کشور واقع است. خراسان شمالی از طرف شمال با ، از سمت و با استان ، از جنوب غربی با استان و از سمت غرب با استان همسایه است. این استان در سال ۱۳۸۳ و پس از تقسیم به سه (، خراسان شمالی، ) ایجاد شد. مساحت این استان ۲۸٬۴۳۴ مربع بوده که رتبه پانزدهم را در کشور دارد. استان خراسان شمالی طبق در سال ۱۳۹۵، برابر با ۸۶۳٬۰۹۲ نفر در قالب ۲۰۹۸۵۰ خانوار بوده‌است. اکثریت مردم خراسان شمالی و اقلیت قابل توجهی هم هستند. گروه‌های قومی در این استان به ترتیب شامل ، ، و می‌شود. علاوه بر این قومیت‌ها اقوام عرب، بلوچ و لر نیز در چند روستای استان سکونت دارند. وجود اقوام مختلف با فرهنگها و آداب و رسوم متفاوت سبب شده این استان به گنجینه فرهنگها شهرت یابد.، و به ترتیب پرجمعیت‌ترین شهرستان‌های استان به حساب می‌آیند.
آمار جمعیتی
بر اساس آخرین آمار، خراسان شمالی با نیم درصد تفاوت از میانگین سواد در کشور، چهارمین استان بی‌سواد کشور است. نرخ برابر با ۴۸٫۳۶ درصد، ۵٫۹ و نرخ مشارکت اقتصادی ۴۰٫۷ درصد بوده‌است.
- (پایتخت آجیل و خشکبار ایران)
موقعیت جغرافیایی
استان خراسان شمالی با مساحتی حدود ۲۸٬۱۷۹ کیلومتر مربع، از ۱۰ شهرستان: (مرکز استان)، ، ، ، ، ، ، ، تشکیل شده‌است.آثار کشف‌شده در این استان نشان از قدمت تاریخی آن دارد. به عنوان مثال محوطه باستانی معروف به پهلوان و کوه حیدران جاجرم، قدمتی بیش از ۱۲ هزار سال دارند.
قدیمی‌ترین آثار باستانی پابرجای پیش از اسلام (بنای سنگی اسپاخو)، در غرب شهرستان مانه و سملقان در فاصله پنج کیلومتری شمال شاهراه آسیایی در روستای اسپاخو نیز دلیل دیگری بر صحت این ادعاست.این استان، از نظر موقعیت جغرافیایی از شمال با کشور (با ۲۸۱ کیلومتر مرز مشترک)، از شرق و جنوب با ، از جنوب غربی با و از غرب با استان هم‌مرز است.
استان خراسان شمالی دارای تنوع آب و هوایی است. به دلیل گسترش نواحی ، آب و هوای آن اغلب معتدل کوهستانی است. قسمت‌هایی از جنوب استان به دلیل مجاورت با کویر مرکزی از آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی و قسمت‌های مرتفع آن، از آب و هوای سرد کوهستانی برخوردار است.
میانگین دمای سالانه استان در یک دوره آماری ۳۰ ساله، ۳/۱۳ درجه سانتیگراد است. دی ماه با میانگین حداقل دمای ۵/۱ درجه سانتیگراد سردترین و تیرماه با میانگین حداکثر دمای ۷/۲۴ درجه سانتیگراد گرم‌ترین ماه سال است. بر اساس آمار اداره کل هواشناسی استان، فاروج سردترین و جاجرم گرم‌ترین شهرهای استان هستند.
توده‌های هوا
- تودهٔ هوای سرد سیبری: این توده هوا از اوایل پائیز تا اوایل بهار، آب و هوای استان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با ورود هوای سرد سیبری، دما به شدت کاهش می‌یابد و در صورت وجود رطوبت کافی، بارندگی‌ها به صورت برف خواهد بود. اولین مسیر ورود این توده هوا به ایران، استان خراسان شمالی است.
- تودهٔ هوای مرطوب غربی: این توده هوا از اوایل پائیز وارد استان شده و فعالیت آن تا اواسط خرداد ادامه دارد. اوج فعالیت این توده هوا در فصل زمستان است که عامل اصلی بارش در استان است.
- تودهٔ هوای گرم و خشک: این توده هوا در فصل تابستان از سمت جنوب، آب و هوای استان را تحت تأثیر قرار داده و باعث خشکی هوا و افزایش دما می‌شود.
تقسیمات کشوری
تراکم جمعیت شهرستان‌های استان خراسان شمالی در ۱۳۹۹ (شهرستان‌های پر رنگ از تراکم جمعیتی بالایی برخوردارند)این استان از ۱۰ شهرستان، ۲۵ شهر، ۲۲ بخش، ۴۹ دهستان و ۷۵۹ روستای دارای سکنه تشکیل شده‌است.
تقسیمات کشوری مربوط به تأسیس شهرستان‌های استان خراسان شمالی تا سال ۱۴۰۱:
طبق جدول مزبور، در سال ۱۳۱۶ خورشیدی، فقط شهرستان بجنورد وجود داشت که به تدریج ۴ شهرستان از آن منفک شد و هر کدام شهرستان مستقلی شدند. (توجه: شهرستان اسفراین از شهرستان سبزوار و شهرستان فاروج و شیروان، از شهرستان قوچان جدا شده‌است)
جغرافیا طبیعی
ناهمواری ایران به دو قسمت سرزمین‌های مرتفع و سرزمین‌های پست و هموار تقسیم می‌شوند. استان خراسان شمالی به لحاظ جغرافیای طبیعی یک سرزمین کوهستانی ــ دشتی است که سهم هریک از نواحی کوهستانی و هموار و یکسان است. با ورود به سامانه الماس تریپ ، مسافران می‌توانند با سهولت کامل از طریق رابط کاربری ساده و دسته‌بندی‌های مختلف، هتل مورد نظر خود را با توجه به اولویت‌ها و محدودیت‌های مالی انتخاب کنند.
مرتفع‌ترین نقطه استان، شاه‌جهان با ارتفاع ۳۰۵۱ متر از سطح دریا، در شمال شرقی اسفراین و جنوب غربی فاروج قرار دارد و پست‌ترین نقطه آن، روستای تازه‌یاب در شهرستان مانه و سملقان است که ۴۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.
رشته کوه‌ها
- کوه‌های کپه داغ: کوه‌های کپه داغ در بخش شمالی استان واقع شده‌اند. از غرب به دریای خزر و از شرق به ارتفاعات هزار مسجد خراسان رضوی منتهی می‌شوند. این ارتفاعات در چین خوردگی‌های آلپ ــ هیمالیا شکل گرفته‌اند. این ارتفاعات جهت شمال غربی ــ جنوب شرقی دارند و از نظر زمین‌شناسی شبیه کوه‌های زاگرس هستند. از مهم‌ترین ویژگی‌های آنها می‌توان به منابع غنی آب، سازنده‌های آهکی، فرسایش آبی و وجود پدیده‌های کارستی اشاره نمود. مرتفع‌ترین قلهٔ این رشته کوه، میسینو است.
- کوه‌های آلاداغ: ارتفاعات آلادغ در قسمت میانی استان واقع شده‌اند و ادامه کوه‌های البرز می‌باشند که همراه ارتفاعات بینالود در خراسان رضوی، رشته کوه آلاداغ ــ بینالود را تشکیل می‌دهند. این کوه‌ها با جهت شرقی ــ غربی از سمت شمال به دشتهای بجنورد، سملقان، شیروان و فاروج و از سمت جنوب به دشتهای جاجرم، اسفراین و صفی‌آباد محدود می‌شوند. بلندترین قله آن شاه جهان است که ۳۰۵۱ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. از قله‌های دیگر این رشته می‌توان به سالوک بأ ا ارتفاع ۲۹۸۱ متر اشاره کرد که در جنوب شهر بجنورد قرار دارد. از ویژگی‌های این ارتفاعات، رسوبی بودن اغلب سنگ‌ها، وجود گسل‌های متعدد، جوان بودن چین‌خوردگی‌ها و فرسایش آبی است.
دشت‌ها
دشتهای استان تحت تأثیر دو دسته عوامل ساختمانی و آبرفتی شکل گرفته‌اند. ابتدا در اثر حرکات زمین ساختی چاله‌هایی در این سرزمین شکل گرفته، سپس این چاله‌ها توسط آبرفت رودها پر شده و دشتهای آبرفتی را شکل داده‌اند. مانند دشت شیروان که توسط رسوبات رود اترک پوشیده شده‌است.
برخی از دشت‌ها به دلیل دور بودن از منابع آب حالت ساختمانی و تکتونیکی خود را حفظ کرده‌اند که دشت تکتونیکی نام دارند. دشتهای استان از نظر حاصلخیزی خاک یکسان نیستند. برخی مانند دشتهای فاروج، شیروان، بجنورد، مانه، سملقان و اسفراین حاصل‌خیزند و برخی از آنها مانند دشتهای گرمه، جاجرم و سنخواست حاصل‌خیز نیستند.
- رودخانه اترک
- قره سو: این رود از دامنه‌های جنوبی آلاداغ در شهرستان اسفراین سرچشمه می‌گیرد. در جنوب اسفراین شاخه‌های دیگری وارد آن می‌شود. پس از عبور از شهرستان اسفراین وارد شهرستان جاجرم شده و در جنوب غربی جاجرم به رود کال شور خارتوران پیوسته و به کویر مرکزی می‌ریزد. آب این رود در نواحی کوهستانی کیفیت مطلوبی دارد. اما پس از عبور از سازندهای آهکی، گچی و نمکی در جنوب اسفراین و سنخواست به دلیل شوری بیش از حد، برای مصارف کشاورزی و شرب نامناسب می‌شود.
جنگلهای استان با وسعتی حدود ۴۰۷۹۱۵ هکتار، ۲۲/۲۰ درصد از پوشش گیاهی استان را به خود اختصاص می‌دهند. مساحت جنگلهای استان تقریباً ۳/۳ درصد از کل مساحت جنگلهای کشور را شامل می‌شود. این جنگل‌ها عمدتاً از نوع غیرتجاری بوده و به دلیل نقش محافظت از خاک اهمیت ویژه‌ای دارند. طبق طبقه‌بندی‌های علمی جنگلهای استان در ردیف جنگلهای ایران ــ توران و ناحیه رویشی هیرکانی قرار می‌گیرند.
در مقایسه با گونه‌های ایران ــ تورانی، مساحت جنگلهای هیرکانی در استان کم و به صورت نوار باریکی در جنوب و جنوب غربی شهرستان مانه و سملقان قابل مشاهده است. از نظر میزان تراکم گونه‌های گیاهی، از کل جنگلهای استان، در حدود۱۸۰۹۰ هکتار را جنگلهای انبوه، ۱۱۴۵۹۷ هکتار را جنگلهای نیمه انبوه و در حدود ۲۷۵۹۱۸ هکتار را جنگلهای تنک تشکیل می‌دهند.