ورق تین پلیت یا قلع اندود یکی از انواع ورق های فولادی پوشش دار به شمار می آید که از فولادهای کم کربن ساخته می شود. این محصول از جمله محصولاتی است که بیشترین فرآیند تولید را به خود اختصاص داده است. از سوی دیگر نیز ورق های تین پلیت کاربردهای بسیاری را به خصوص در زندگی روزمره ما دارند. در واقع چرخه تولید ورق های فولادی از محصولات گرم یا شیت های سیاه آغاز شده که بیشترین مصرف را به خصوص در صنایع عظیم به خود اختصاص می دهند، اما بسیاری از مصارف نیاز به شیت هایی با استحکام بالاتر، انعطاف پذیری بالا، ضخامت کمتر و سطحی درخشان نیاز دارند.

از این رو با اسیدشویی ورق سیاه، سطح آن را پاکسازی کرده و سپس تحت فرآیند نورد سرد قرار می دهند. با این فرآیند ورق های سرد یا روغنی تولید می شوند که پس از پوشش دهی با قلع، به شکل شیت های قلع اندود یا تین پلیت به خریداران عرضه می گردند. قلع نیز یک فلز سبک با نقطه ذوب بسیار پایین می باشد که در کمتر زمانی به صورت خام به کار برده می شود. از ویژگی های این فلز که سبب شده از آن در پوشش دهی ورق های فولادی استفاده کنند، می توان به مقاومت در برابر اسیدها و بازهای ضعیف، خوردگی و زنگ زدگی اشاره داشت.

با قرارگیری فلز قلع در آبی که دارای کربنات می باشد، سرعت خوردگی آن کاهش یافته و از این رو برای پوشش دهی ورق های فولادی که در مجاورت خاک قرار می گیرند، از آن استفاده می کنند تا در برابر خوردگی مقاومت داشته باشد. البته پیش از بررسی سایر کاربردهای این فلز بهتر است بدانید با نام اختصاری SN معرفی شده و یکی از قدیمی ترین فلزات شناخته شده توسط بشر است.

کاربرد ورق تین پلیت

محصولات قلع اندود دارای مقاومت بسیار بالایی در برابر خوردگی و زنگ زدگی هستند؛ از این رو کاربردهای بسیاری را در صنعت به خود اختصاص می دهند. همچنین بهتر است بدانید تولید در بازه ضخامتی کم و در نتیجه قابلیت انعطاف پذیری در این فلزات سبب شده تا از آن ها برای ساخت تجهیزاتی که نیاز به فرم دهی بالا دارند، استفاده کنند. از کاربردهای محصولات قلع اندود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•         بسته بندی صنعت مواد غذایی مانند ساخت قوطی روغن، قوطی کنسرو، درب ظروف حمل و نگهداری مواد غذایی و…
•         بشکه های فلزی که برای نگهداری برخی از مواد غذایی به کار برده می شوند
•         ساخت تجهیزات صنعت داروسازی
•         تولید قوطی اسپری های مختلف رنگی و …
•         ساخت فیلترهای روغن
•         قطعات الکتریکی
•         تولید قطعاتی مانند باتری و تجهیزات الکترونیکی
•         پوشش دهی نما ساختمان در انواع صنعتی و تجاری
•         ساخت حفاظ و نرده هایی که برای سقف های کاذب به کار برده می شوند
•         تولید بازتابنده های نور
•         ساخت پره های رادیاتور
•         صنعت خودروسازی برای ساخت رینگ و سایر تجهیزاتی که نیاز به مقاومت در برابر خوردگی دارند.

فرآیند تولید ورق قلع اندود

به صورت کلی فرآیند تولید ورق های قلع اندود شامل چند مرحله است که از ورق سیاه آغاز می شود. این محصول در ابتدا دارای لایه های اکسیداسیون بر سطح خود می باشد؛ از این رو آن را اسیدشویی می کنند. این فرآیند با استفاده از اسیدهیدروکلریک صورت گرفته و سبب از بین رفتن هر گونه چربی و آلودگی از روی سطح شیت های گرم خواهد شد. در مرحله بعدی نیز فرایند نورد سرد در جهت بهبود خواص مکانیکی فلزات از جمله استحکام کششی، نقطه تسلیم، میزان مقاومت در برابر عوامل مختلف و … بر روی شیت های اسیدشویی شده انجام می گیرد.

این فرآیند تحت فشار بسیار زیاد و دمای زیر تبلور صورت گرفته و غلطک های رفت و برگشتی ضخامت شیت ها را به حدود 12/0 تا 49/0 میلی متر می رسانند. در بخش بعدی نیز با استفاده از یک سری محلول های قلیایی، ورق های نورد شده را چربی زدایی می کنند تا اگر غلطک ها آلودگی هایی را بر سطح آن ها باقی گذاشته باشند، از بین برود. سپس در بخش بعدی شیت ها به حمام آلکالینی وارد شده تا جریان الکتریکی از آن ها عبور کند و رشته شیت لایه برداری و پس از آن مرطوب شود.

در نهایت خشک شده و به صورت رول در این مرحله در می آید تا با وارد شدن به کوره آنیلینگ خواص و ساختار کریستالی آن بهبود پیدا کند. این عملیات نیز با گرم کردن رول ها و سپس به تدریج سرد شدن آن ها صورت می گیرد. برای جلوگیری از نرم شدن تین پلیت ها باید در بخش بعدی به وسیله یک نورد به نام تمپر رولینگ، کیفیت و صافی ورق فولادی را باز گردانند و استحکام آن را نیز به سطح مناسبی برسانند.

در پایان نیز برای به دست آمدن فولادهایی با استحکام بالا، نورد دو مرحله ای صورت گرفته و سپس با وارد شدن به خط روکش دهی الکترولیتی، لایه ای از قلع یا کرومیوم بر سطح آن ها اعمال می گردد. در بخش نهایی ورق های قلع اندود در اندازه های مشخص و تعیین شده توسط خریدار برشکاری و سپس بسته بندی می شوند.

انواع استاندارد ورق قلع اندود

منظور از استاندارد، نکات و روند تولیدی است که محصولات فولادی بر اساس آن ها تولید می شوند. این استانداردها بر اساس کشور های مختلف دنیا تولید شده و هر کدام کیفیت متفاوتی را ارائه می کنند. بیشتر این استانداردها بر اساس سه کشور آلمان، اروپا و آمریکا هستند. البته بسیاری از کیفیت های داخلی نیز بر اساس استانداردهای ملی تولید می شوند.

با این وجود ورق های قلع اندود به علت داشتن فرآیند تولید پیچیده، ابعاد خاص و کاربردهای متفاوت استاندارد های متفاوتی را برای مشخص کردن وزن پوشش قلع و سایر موارد در برمی گیرند. ابعاد ورق تین پلیت نیز بر اساس کاربرد نهایی آن ها مشخص شده و در بازه های متفاوتی تولید می شود، اما بیشترین ضخامت آن در حدود 1 میلی متر می باشد. اصلی ترین استانداردهای مورد استفاده برای آن ها نیز شامل موارد زیر می باشد:

•         وزن پوشش قلع: بر اساس استاندارد آمریکایی الکترولیتیک ASTM A 630-98
•         تولید شده به وسیله فرآیند نورد: استاندارد آمریکایی  A 626M-98 ASTM
•         استفاده از ورق سیاه به عنوان ماده اولیه : استاندارد آمریکایی ASTM A 623-02
•         ورق های قلع اندود با پوشش الکترولیتیک کروم : ASTM A 657M-98a
•         تین پلیت برای کاربردها و مصارف عمومی: ASTM 623M-02 متریک
•         تین پلیت برای ساخت تسمه سرد فولادی : استاندارد آلمان DIN EN114010.96

مشخصات ورق تین پلیت

در مورد مشخصات ورق قلع اندود بهتر است بدانید قلع مورد استفاده برای پوشش این فلز بسیار نرم و انعطاف پذیر بوده و از مقاومت بالایی در برابر خوردگی نیز برخوردار است. این موضوع که ورق قلع اندود چیست به لایه پوشش آن باز می گردد. در مورد آن نیز بهتر است بدانید رنگ قلع سفید یا نقره ای بوده و دمای ذوب پایینی در حدود 232 درجه سانتی گراد دارد. فلز قلع علاوه بر پوشش دهی فلزات مختلف برای ساخت کاتالیزور، آلیاژهای گوناگون، ساخت شیشه، پلاستیک و در صنعت نساجی به کار برده می شود.

تین پلیت ها از قرارگیری قلع بر هر دو سطح ورق فولادی نورد سرد شده تولید می شوند و در نهایت لایه ای نازک از کروم نیز بر سطح آن ها اعمال می گردد که سبب مقاومت و محافظت بیشتر خواهد شد. از مشخصات تین پلیت ها می توان به یک فولاد کم کربن در بازه ضخامتی 1/0 تا 5/1 میلی متر بوده و روکش قلع آن نیز ضخامتی در حدود 2/1 تا 8/7 گرم در متر مربع داشته که بر سطح بالا و زیرین فولاد اعمال می شود.

ورق های تین پلیت در انواع سطح هایی مانند براق، سنگ زنی شده، مات و نقره ای تولید شده و عرض و طول آن ها نیز متغیر و بنا به خواست مشتری می باشد. از سوی دیگر شیت های تین پلیت از چند لایه تشکیل شده اند که شامل موارد زیر هستند:

•         لایه روغنی که سبب جلوگیری از خوردگی شده و چسبندگی لایه پوششی را نیز افزایش می دهد.
•         لایه غیر فعال باعث می شود تا از اکسید شدن قلع رویی جلوگیری شود و همچنین قابلیت جذب شدن لایه های دیگر را اضافه می کند.
•         قلع که بین سطح ورق فلزی و پوشش محافظ قرار دارد و برای حفظ چسبندگی شیت از آن استفاده می کنند.
•         آلیاژ آهن و قلع آخرین لایه است که اگر در روش تولید از غوطه وری قلع مذاب برای پوشش دهی فولاد استفاده شود، نیازی به آلیاژ آهن و قلع نمی باشد.

عوامل مؤثر بر قیمت ورق تین پلیت

نرخ تین پلیت ها بر اساس عوامل مختلفی تعیین می شود که برخی از آن ها به صورت مستقیم و برخی به شکل غیر مستقیم بر این موضوع اثرگذار هستند. با این وجود پیش از خرید ورق تین پلیت پیشنهاد می شود عواملی مانند قیمت قلع، مواد اولیه ای مانند ورق های گرم و سرد، روش تولید، کارخانه تولید کننده، نوسانات دلار، کیفیت سطح، وضعیت بورس، کاربرد نهایی، کیفیت یا گرید نهایی و همچنین نوسانات بازار آهن آلات را به خوبی چک کنید و سپس با کارشناسان معتبر در این زمینه مشورت نمایید.

جمع بندی

در پایان می توان گفت شیت های قلع اندود یا تین پلیت به وسیله روش الکترولیت یا غوطه وری تولید شده و اصلی ترین روند تولید آن ها بر روی ورق های سرد نورد شده صورت می گیرد. این فلزات ضخامت بسیار کمی داشته و بیشترین ضخامت آن ها در حدود 5/1 میلی متر است. از سوی دیگر گرید ها و انواع مختلفی داشته که بیشترین کاربرد را در صنعت بسته بندی مواد غذایی به خود اختصاص داده اند.