نحوه محاسبه یک هشتم ارث مادر

عبارت «یک هشتم ارث مادر» اغلب در محاورات و جستجوهای عمومی مشاهده می شود، اما لازم است بدانید که در قوانین ارث ایران، سهم یک هشتم در واقع به «زوجه» (همسر) متوفی تعلق می گیرد، نه مادر. سهم مادر از فرزندش در شرایط مختلف، «یک سوم» یا «یک ششم» ماترک خواهد بود که به دقت در ادامه توضیح داده می شود.

دنیای پیچیده قوانین ارث، به ویژه در لحظات دشوار فقدان عزیزان، می تواند سردرگمی ها و پرسش های بسیاری را در ذهن بازماندگان ایجاد کند. هنگامی که یکی از افراد خانواده، به ویژه فرزند، چشم از جهان فرو می بندد، یکی از اولین دغدغه ها برای مادرِ داغدار، آگاهی از حقوق و سهم الارث قانونی اش است. این پرسش که نحوه محاسبه یک هشتم ارث مادر چگونه است، در حقیقت ناشی از ابهامی رایج در فهم قوانین ارث است.

این مقاله با هدف رفع این سردرگمی و ارائه اطلاعاتی دقیق و جامع نوشته شده است. در این مسیر، سهم الارث واقعی مادر از فرزند متوفی، شرایط آن و نحوه محاسبه آن بر اساس قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، به تفصیل مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین، با تشریح مفهوم «یک هشتم» که متعلق به همسر متوفی است، تلاش می شود تا مرزهای قانونی این دو سهم به وضوح ترسیم و از هرگونه اشتباه در درک و اجرای آن جلوگیری شود. هدف نهایی این است که راهنمایی شفاف و قابل اتکایی برای تمامی کسانی که در جستجوی پاسخ های حقوقی در این زمینه هستند، فراهم آید.

جایگاه مادر در طبقات و درجات ارث قانون مدنی ایران

قانون مدنی ایران برای تعیین وراث و سهم الارث آن ها، نظامی منظم از «طبقات و درجات ارث» را پیش بینی کرده است. درک این نظام برای شناخت جایگاه مادر و میزان سهم الارث او از فرزند فوت شده، امری حیاتی است. این قانون، وراث را به سه طبقه اصلی تقسیم می کند که هر طبقه تا زمانی که حتی یک نفر از وراث آن در قید حیات باشد، مانع ارث بردن وراث طبقه بعدی می شود.

1. طبقه اول: این طبقه شامل پدر، مادر، فرزندان و نوادگان (اولاد اولاد) متوفی است.
2. طبقه دوم: شامل اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ) و خواهر و برادر و اولاد آن ها می شود.
3. طبقه سوم: این طبقه شامل عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آن ها است.

مادر متوفی، همراه با پدر و فرزندان او، در جایگاه والای طبقه اول وراث قرار دارد. این بدان معناست که اگر متوفی مادری در قید حیات داشته باشد، وراث طبقات دوم و سوم هیچ سهمی از ارث نخواهند برد. نکته کلیدی در تعیین سهم الارث مادر، وجود یا عدم وجود فرزندان برای متوفی است؛ سناریویی که مستقیماً بر میزان سهم او تأثیر می گذارد و در بخش های بعدی به تفصیل به آن پرداخته خواهد شد تا هرگونه ابهامی از میان برداشته شود.

سهم الارث مادر در صورت وجود فرزند برای متوفی: «یک ششم» واقعی

یکی از پرتکرارترین حالت ها در تقسیم ارث، زمانی است که فرزند فوت شده دارای اولاد (فرزندان) باشد. در چنین شرایطی، قانون مدنی ایران سهم مشخصی را برای مادر متوفی تعیین کرده است. این سهم، که غالباً مورد پرسش و ابهام قرار می گیرد و به اشتباه با «یک هشتم» خلط می شود، در واقع «یک ششم» (۱/۶) از کل ماترک فرزند است.

ماده 892 قانون مدنی به صراحت بیان می دارد که اگر متوفی دارای فرزند یا نوه باشد، سهم مادر از ترکه، یک ششم خواهد بود. این یک ششم، فارغ از جنسیت فرزندان متوفی (پسر یا دختر) و تعداد آن ها، به مادر تعلق می گیرد. حضور حتی یک فرزند (یا نوه) برای متوفی کافی است تا سهم مادر به یک ششم کاهش یابد و این امر نشان دهنده اولویت نسل مستقیم متوفی در ارث بری است.

نحوه محاسبه سهم یک ششم مادر

برای محاسبه سهم یک ششم مادر، ابتدا باید ارزش کلیه اموال و دارایی های باقی مانده از متوفی (ماترک) مشخص شود. این ماترک شامل اموال منقول (مانند پول نقد، خودرو، سهام) و اموال غیرمنقول (مانند زمین، خانه، آپارتمان) است. پس از تعیین ارزش کل، هزینه های کفن و دفن و دیون متوفی (بدهی ها، مهریه همسر متوفی و …) از آن کسر می گردد. آنچه باقی می ماند، «ترکه خالص» نامیده می شود که مبنای تقسیم ارث است.

مثال عملی برای درک بهتر:

فرض کنید فرزندی فوت کرده و دارای یک مادر، یک همسر و دو فرزند (یک پسر و یک دختر) است. کل ماترک خالص او پس از کسر دیون، 600 میلیون تومان باشد.

• سهم مادر: یک ششم از 600 میلیون تومان = 100 میلیون تومان.
• سهم همسر: در این حالت، یک هشتم از 600 میلیون تومان = 75 میلیون تومان.
• باقی مانده: 600 – (100 + 75) = 425 میلیون تومان که بین فرزندان تقسیم می شود (سهم پسر دو برابر دختر خواهد بود).

در این سناریو، نقش مادر به عنوان یکی از وراث طبقه اول واضح است و سهم او بر اساس وجود فرزند برای متوفی به دقت تعیین می گردد. این شیوه محاسبه، عدالت را در توزیع میراث بین تمامی ذی حقان فراهم می آورد و جایگاه مادر را با توجه به حضور نسل بعدی، به درستی تعریف می کند.

سهم الارث مادر در صورت عدم وجود فرزند برای متوفی: «یک سوم» یا کل ماترک

سناریوی دیگری که در قوانین ارث برای سهم الارث مادر پیش بینی شده است، حالتی است که فرزند فوت شده، فرزندی (یا نوه ای) در قید حیات نداشته باشد. در این وضعیت، جایگاه مادر و میزان سهم الارث او به کلی تغییر می کند و افزایش می یابد که نشان دهنده اهمیت جایگاه والدین در صورت نبود نسل مستقیم است.

اگر متوفی فاقد فرزند یا نوه باشد، اما پدر متوفی در قید حیات باشد، سهم مادر «یک سوم» (۱/۳) از کل ماترک خواهد بود. این تغییر سهم، اهمیت جایگاه مادر در صورت عدم وجود نسل مستقیم از متوفی را برجسته می کند. بخش اعظم باقی مانده ماترک در این شرایط به پدر متوفی می رسد و بین سایر وراث حاضر در طبقه اول توزیع می شود.

نحوه محاسبه سهم یک سوم مادر

همانند حالت قبل، ابتدا باید ماترک خالص متوفی مشخص گردد. پس از کسر هزینه های ضروری و دیون، یک سوم از باقیمانده به مادر تعلق می گیرد. سایر وراث حاضر در طبقه اول (مانند پدر و همسر) نیز سهم خود را طبق قانون دریافت می کنند.

مثال عملی:

فرزندی فوت کرده و فرزندی ندارد. مادر، پدر و همسر او در قید حیات هستند. کل ماترک خالص 900 میلیون تومان است.

• سهم مادر: یک سوم از 900 میلیون تومان = 300 میلیون تومان.
• سهم همسر: در این حالت، یک چهارم از 900 میلیون تومان = 225 میلیون تومان.
• باقی مانده: 900 – (300 + 225) = 375 میلیون تومان که به پدر متوفی می رسد.

سناریوی خاص: زمانی که مادر تنها وارث متوفی باشد

ممکن است شرایطی پیش بیاید که مادر، تنها وارث طبقه اول متوفی باشد. این حالت زمانی رخ می دهد که فرزند فوت شده، فرزندی نداشته باشد و پدر او نیز از دنیا رفته باشد. در این موقعیت استثنایی و غم انگیز، تمامی ماترک (صد درصد) فرزند به مادر تعلق می گیرد و او وارث انحصاری شناخته می شود.

این سناریو، اوج جایگاه وراثتی مادر را نشان می دهد و تأکیدی بر این حقیقت است که در غیاب سایر وراث نزدیک تر، بار تمام میراث بر دوش مادر قرار می گیرد. این وضعیت، معمولاً در گواهی انحصار وراثت به وضوح قید می شود و نیازمند بررسی دقیق وضعیت خانوادگی متوفی است تا از هیچ حق قانونی چشم پوشی نشود.

چرا مفهوم «یک هشتم ارث» رایج است؟ (سهم زوجه از شوهر)

یکی از سرچشمه های اصلی ابهام در مورد سهم الارث مادر، همپوشانی لفظی و شباهت ظاهری میان «یک هشتم» با سایر کسرهای سهم الارث است. این ابهام بیشتر ناشی از آن است که سهم «یک هشتم» در قانون مدنی، به جای مادر، به «زوجه» (همسر دائمی) متوفی تعلق می گیرد و آن هم تحت شرایط خاص خود. درک این تفاوت، گام اول برای رفع سوءتفاهم های حقوقی است.

در قانون مدنی ایران، سهم الارث زوجه (همسر دائم) از شوهر متوفی، مستقیماً به وجود یا عدم وجود فرزندان برای متوفی وابسته است. این سهم به قرار زیر است:

• در صورت وجود فرزند برای متوفی: اگر شوهر فوت شده، دارای فرزند یا نوه باشد (چه از همین همسر، چه از ازدواج های قبلی)، سهم الارث همسر دائمی او «یک هشتم» (۱/۸) از کل ماترک خواهد بود. این بدان معناست که حتی اگر فرزند از همسر دیگری باشد، سهم همسر موجود همچنان یک هشتم است.
• در صورت عدم وجود فرزند برای متوفی: اگر شوهر فوت شده، فرزندی یا نوه ای نداشته باشد، سهم الارث همسر دائمی او «یک چهارم» (۱/۴) از کل ماترک خواهد بود.

نحوه محاسبه یک هشتم و یک چهارم برای زوجه

محاسبه سهم زوجه نیز پس از تعیین ماترک خالص و کسر دیون صورت می گیرد. اما تفاوت مهمی در اینجا وجود دارد: در قانون قدیم، زوجه تنها از اموال منقول و قیمت ابنیه و اشجار ارث می برد و نه از عین زمین. اما با اصلاحات صورت گرفته، زوجه از کلیه اموال منقول و غیرمنقول (شامل زمین) سهم خود را برمی دارد. اگر اموال غیرمنقول (مانند زمین) قابل تقسیم به عین نباشند، قیمت آن ها توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین شده و سهم زوجه از آن قیمت پرداخت می شود تا حقوق او به طور کامل ادا شود.

مقایسه شفاف سهم مادر و سهم زوجه:

برای رفع هرگونه سردرگمی و روشن شدن تفاوت های بنیادین، نگاهی تطبیقی به سهم مادر و زوجه ضروری است:

وارث	وضعیت متوفی	سهم الارث
مادر	متوفی دارای فرزند باشد	یک ششم (۱/۶)
مادر	متوفی فاقد فرزند باشد (و پدر در قید حیات)	یک سوم (۱/۳)
مادر	متوفی فاقد فرزند و پدر باشد (مادر تنها وارث)	تمام ماترک
زوجه (همسر)	متوفی دارای فرزند باشد	یک هشتم (۱/۸)
زوجه (همسر)	متوفی فاقد فرزند باشد	یک چهارم (۱/۴)

این جدول به وضوح نشان می دهد که سهم «یک هشتم» در قوانین ارث ایران، مشخصاً برای زوجه متوفی در شرایط خاص و با وجود فرزند، در نظر گرفته شده است و نباید آن را با سهم مادر اشتباه گرفت؛ این دو سهم از نظر قانونی کاملاً مجزا و دارای شرایط متفاوت هستند.

عوامل مؤثر بر میزان و نحوه تقسیم ارث (پیش از محاسبه سهم الارث)

تقسیم ماترک متوفی صرفاً به مشخص کردن سهم هر وارث ختم نمی شود، بلکه پیش از آن، مراحلی حیاتی باید طی شود که بر «ترکه خالص» و در نتیجه، بر میزان سهم الارث نهایی تأثیر می گذارد. این عوامل به دقت در قانون پیش بینی شده اند تا حقوق تمامی افراد ذینفع رعایت شود و هیچ حقی تضییع نگردد.

۱. هزینه های کفن و دفن

یکی از اولین مواردی که باید از ماترک متوفی کسر شود، هزینه های معقول و عرفی کفن و دفن است. این هزینه ها شامل خرید لوازم، شستشو، دفن و برگزاری مراسم اولیه عزاداری می شود و بر سایر دیون مقدم است؛ به عبارتی، حتی پیش از پرداخت بدهی ها، این هزینه ها باید از ترکه تأمین شوند.

۲. پرداخت دیون و بدهی های متوفی

پس از هزینه های کفن و دفن، نوبت به پرداخت دیون و بدهی های متوفی می رسد. این بخش اهمیت فوق العاده ای دارد و شامل هرگونه طلب اشخاص ثالث از متوفی است. این بدهی ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

• مهریه و نفقه و اجرت المثل زوجه: در صورتی که زوجه متوفی مهریه خود را دریافت نکرده یا آن را نبخشیده باشد، یا مطالباتی بابت نفقه و اجرت المثل ایام زوجیت داشته باشد، این موارد جزو دیون ممتازه محسوب شده و پیش از تقسیم ارث باید پرداخت گردند.
• وام ها و بدهی های بانکی: اقساط وام ها و هرگونه تعهد مالی متوفی به بانک ها یا موسسات مالی.
• قروض شخصی: بدهی هایی که متوفی به اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگر داشته است و به صورت کتبی یا با شاهد قابل اثبات هستند.
• حقوق کارگران و کارمندان: در صورت وجود، حقوق معوقه و مزایای کارمندان متوفی که باید از ماترک پرداخت شوند.

مادر و سایر وراث تنها از آن قسمت از اموال ارث می برند که پس از پرداخت تمامی این دیون و بدهی ها باقی بماند. بنابراین، اطلاع از حجم بدهی های متوفی برای محاسبه دقیق سهم الارث بسیار ضروری است تا وراث از وضعیت مالی واقعی ترکه مطلع باشند.

۳. اعتبار وصیت نامه متوفی (تا یک سوم اموال)

اگر متوفی پیش از فوت خود وصیت نامه ای معتبر تنظیم کرده باشد، این وصیت نامه تا سقف «یک سوم» (۱/۳) از کل اموال او (پس از کسر دیون) لازم الاجرا است. این بدان معناست که متوفی می تواند یک سوم اموال خود را به هر کسی (حتی به یکی از وراث یا اشخاص غیر وارث) وصیت کند و نیازی به رضایت وراث ندارد. اما اجرای مازاد بر یک سوم، تنها با تنفیذ (تأیید و رضایت) تمامی وراث قانونی قابل اجرا خواهد بود.

برای مثال، اگر ماترک خالص 600 میلیون تومان باشد و متوفی 300 میلیون تومان را وصیت کرده باشد، تنها 200 میلیون تومان (یک سوم) از این وصیت بدون نیاز به تأیید وراث اجرا می شود. برای 100 میلیون تومان باقیمانده، نیاز به رضایت وراث است که می توانند آن را بپذیرند یا رد کنند.

۴. تأثیر نوع اموال (منقول و غیرمنقول)

در گذشته و در برخی موارد، نوع اموال نیز می توانست بر سهم الارث تأثیرگذار باشد، به خصوص برای زوجه. همانطور که پیشتر اشاره شد، در قانون قدیم، زوجه از عین زمین ارث نمی برد. اما با اصلاحات جدید، این محدودیت برداشته شده و زوجه نیز از تمامی اموال، چه منقول (مانند پول، خودرو) و چه غیرمنقول (مانند زمین، ساختمان)، سهم می برد. این نکته برای سهم الارث مادر تفاوتی ایجاد نمی کند و مادر از تمامی اموال فرزند خود به نسبت سهم قانونی اش ارث می برد و محدودیتی در این زمینه برای او وجود ندارد.

فرآیند حقوقی انحصار وراثت و تقسیم ترکه

پس از فقدان عزیزان، علاوه بر بار عاطفی سنگین، بازماندگان با فرآیندهای حقوقی پیچیده ای نیز روبرو می شوند که از جمله مهم ترین آن ها، «انحصار وراثت» و «تقسیم ترکه» است. این مراحل، گام های اساسی برای تعیین وراث قانونی و توزیع عادلانه اموال متوفی محسوب می شوند و درک صحیح آن ها می تواند از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کند.

۱. اهمیت و مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت

اولین و حیاتی ترین گام پس از فوت شخص، اقدام برای اخذ «گواهی انحصار وراثت» است. این گواهی، سندی رسمی و قضایی است که توسط شورای حل اختلاف صادر می شود و نام تمامی وراث قانونی متوفی، نسبت آن ها با متوفی و میزان سهم الارث هر یک را به دقت مشخص می کند. بدون این گواهی، هیچ یک از وراث نمی توانند نسبت به اموال متوفی نقل و انتقال یا تصرف قانونی انجام دهند.

مراحل اصلی دریافت گواهی انحصار وراثت عبارتند از:

1. مراجعه به شورای حل اختلاف: وراث یا نماینده قانونی آن ها باید به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی مراجعه کرده و درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را ارائه دهند.
2. تکمیل مدارک: مدارک لازم شامل گواهی فوت متوفی، شناسنامه و کارت ملی وراث، عقدنامه دائم (در صورت وجود همسر)، استشهادیه محضری (با تأیید حداقل سه نفر از مطلعین که وراث را می شناسند و متوفی را می شناختند) و در صورت وجود، وصیت نامه متوفی است.
3. نشر آگهی: در صورتی که ارزش ماترک بیش از 50 میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف درخواست انحصار وراثت را در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار آگهی می کند تا اگر شخص دیگری ادعای وراثت دارد، ظرف یک ماه مراجعه کند. برای ترکه کمتر از این مبلغ، نیاز به آگهی نیست و گواهی زودتر صادر می شود.
4. صدور گواهی: پس از طی مراحل قانونی و عدم وجود اعتراض، گواهی انحصار وراثت صادر می شود که به نوعی نقشه راه تقسیم میراث است.

۲. نقش شورای حل اختلاف و دادگاه در فرآیند تقسیم ارث

پس از اخذ گواهی انحصار وراثت، اگر وراث بر سر تقسیم اموال به توافق برسند، می توانند با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی و ارائه گواهی، نسبت به انتقال سهم خود اقدام کنند. اما در بسیاری از موارد، اختلافات وراث بر سر نحوه تقسیم یا قیمت گذاری اموال، کار را به مراجع قضایی می کشاند.

در صورت عدم توافق، هر یک از وراث می توانند با طرح دعوای «تقسیم ترکه» در دادگاه عمومی حقوقی، از دادگاه بخواهند که نسبت به تقسیم ارث اقدام کند. دادگاه در این مرحله، با کمک کارشناسان رسمی دادگستری، اموال را ارزیابی و در صورت لزوم، دستور فروش یا افراز (جدا کردن) آن ها را صادر می کند تا عدالت در تقسیم رعایت شود.

۳. چگونگی قیمت گذاری اموال توسط کارشناس رسمی دادگستری

در دعوای تقسیم ترکه، قیمت گذاری دقیق اموال از اهمیت بالایی برخوردار است. دادگاه، «کارشناس رسمی دادگستری» را برای ارزیابی انواع اموال متوفی (زمین، ساختمان، خودرو، سهام، اشیاء گرانبها و …) منصوب می کند. این کارشناس با بررسی دقیق و لحاظ تمامی جوانب، ارزش روز هر یک از اقلام ماترک را تعیین می کند. نظر کارشناس، مبنای تقسیم عادلانه ارث بین وراث خواهد بود و در صورت اعتراض، امکان ارجاع به هیئت های کارشناسی بالاتر نیز وجود دارد.

۴. مشاوره با وکیل متخصص ارث: چرا و در چه مواردی ضروری است؟

با توجه به پیچیدگی های قوانین ارث، تعدد مواد قانونی و رویه های قضایی، و همچنین مسائل عاطفی و اختلافات احتمالی بین وراث، «مشاوره با وکیل متخصص ارث» نه تنها مفید، بلکه در بسیاری از مواقع ضروری است. یک وکیل مجرب می تواند راهنمای قابل اعتمادی در این مسیر باشد.

یک وکیل مجرب و کارآزموده در امور ارث می تواند:

• وراث را در تمامی مراحل انحصار وراثت و تقسیم ترکه راهنمایی کند و از اشتباهات جلوگیری نماید.
• نسبت به صحت مدارک و رعایت تشریفات قانونی اطمینان حاصل کند و فرآیند را تسریع بخشد.
• حقوق قانونی تمامی وراث را به دقت محاسبه و از تضییع آن ها جلوگیری کند.
• در صورت بروز اختلاف، به عنوان میانجی عمل کرده و در صورت نیاز، پرونده را در دادگاه پیگیری کند و از منافع موکل خود دفاع نماید.
• مادر را در درک کامل سهم الارث خود و نحوه دستیابی به آن یاری رساند تا این فرآیند با کمترین فشار روحی همراه باشد.

گاهی اوقات، هزینه ای که برای مشاوره یا استخدام وکیل پرداخت می شود، در مقایسه با جلوگیری از اشتباهات پرهزینه، صرفه جویی در زمان یا حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات، ناچیز به نظر می رسد. در مسیر سخت فقدان، داشتن یک راهنمای حقوقی کارآمد، می تواند باری از دوش بازماندگان بردارد و آن ها را در دستیابی به حقوق قانونی خود مطمئن سازد.

سوالات متداول

آیا مادر از تمام اموال فرزند متوفی ارث می برد؟

بله، مادر از تمام اموال و دارایی های فرزند متوفی، اعم از منقول (مانند پول نقد، خودرو) و غیرمنقول (مانند خانه، زمین)، به نسبت سهم قانونی خود ارث می برد. هیچ محدودیتی از نظر نوع مال برای سهم الارث مادر وجود ندارد و او مانند سایر وراث از کلیه اموال بهره مند می شود.

سهم الارث مادر در صورت تعدد همسران فرزند متوفی چگونه است؟

تعدد همسران فرزند متوفی (یعنی متوفی بیش از یک همسر دائمی داشته باشد)، هیچ تأثیری بر سهم الارث مادر ندارد. سهم مادر همچنان یک ششم یا یک سوم (بر اساس وجود یا عدم وجود فرزند برای متوفی) خواهد بود. تنها تأثیر تعدد همسران بر سهم خود همسران است؛ به این صورت که سهم یک هشتم یا یک چهارم زوجه، بین تمامی همسران دائمی متوفی به تساوی تقسیم می شود.

اگر مادر در زمان فوت فرزند در قید حیات نباشد، چه کسی ارث می برد؟

اگر مادر در زمان فوت فرزند در قید حیات نباشد، سهم الارث او به سایر وراث موجود در طبقات ارث می رسد. به عنوان مثال، اگر پدر متوفی در قید حیات باشد، سهم الارث او افزایش می یابد و یا اگر وراث دیگری در طبقه اول (مانند فرزندان متوفی) حضور داشته باشند، سهم آن ها طبق قانون تغییر می کند. در صورت عدم وجود هیچ وارثی در طبقه اول، نوبت به وراث طبقه دوم می رسد.

آیا مادر تنها وارث می تواند تمام ارث را ببرد؟

بله، در شرایط خاصی مادر می تواند تمام ماترک فرزند متوفی را به ارث ببرد. این اتفاق زمانی می افتد که فرزند متوفی فرزندی نداشته باشد و پدر متوفی نیز در قید حیات نباشد. در این حالت، مادر به عنوان تنها وارث طبقه اول، تمام اموال فرزندش را به ارث می برد و هیچ وارث دیگری با او در طبقه اول رقابت نمی کند.

ارث مادر از فرزند خوانده چگونه است؟

مطابق قوانین ارث در ایران، ارث بردن صرفاً از طریق «رابطه نسبی» (خونی) یا «رابطه سببی» (ازدواج دائم) امکان پذیر است. «فرزند خواندگی» ایجاد رابطه نسبی نمی کند و بنابراین، مادر (و پدر) از فرزند خوانده خود ارث نمی برند و برعکس. با این حال، فرزند خوانده می تواند از طریق وصیت نامه، تا یک سوم اموال پدر و مادر خوانده خود را به ارث ببرد و این راهی برای تعلق بخشیدن بخشی از اموال است.

نتیجه گیری

در پایان این بررسی جامع، امید است ابهام اولیه در خصوص «نحوه محاسبه یک هشتم ارث مادر» به طور کامل برطرف شده باشد. مشاهده شد که سهم یک هشتم، در واقع به همسر متوفی تعلق می گیرد و جایگاه مادر، با توجه به حضور یا عدم حضور فرزندان برای متوفی، به صورت «یک ششم» یا «یک سوم» از ماترک تعیین می شود. در شرایط بسیار خاص، حتی ممکن است مادر تنها وارث باشد و تمامی اموال فرزند به او برسد که این نشان دهنده اهمیت جایگاه او در نظام وراثتی است.

آگاهی از این جزئیات حقوقی، به مادران و سایر بازماندگان کمک می کند تا در مسیر دشوار پس از فقدان، از حقوق خود مطلع باشند و از تضییع آن ها جلوگیری کنند. درک تفاوت های اساسی بین سهم مادر و سهم زوجه، کلید رفع بسیاری از سوءتفاهم ها است. همواره توصیه می شود در مواجهه با پرونده های ارث و تقسیم ترکه، به دلیل پیچیدگی های قانونی و جلوگیری از اختلافات احتمالی، از مشاوره و راهنمایی وکلای متخصص در این حوزه بهره مند شوید تا فرآیند به بهترین و عادلانه ترین شکل ممکن پیش رود و حقوق تمامی ذینفعان حفظ شود و آرامش خاطر برای بازماندگان فراهم آید.