تاثیر قیمت روبل بر اقتصاد ایران

گشایش نماد ریال-روبل چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟

برخی کارشناسان درباره گشایش نماد معاملاتی جفت ارز روبل-ریال معتقدند؛ روبل به جز در خود روسیه در جاهای دیگر دنیا محل چندانی از اعتبار ندارد. در واقع نگهداری‌کننده روبل با توجه به قیمت روبل، دائما در حال زیان خواهد بود، مثل کسی که در تابستان داغ بخواهد تجارت یخ بکند.

مریم فکری: همزمان با سفر ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه به ایران، برای نخستین‌بار نماد معاملاتی جفت ارز روبل-ریال در بازار متشکل ارز ایران گشایش یافت، تا جایی که در جریان مراسم افتتاحیه، ۲میلیون روبل در این بازار مبادله شد. بنا به گفته رییس‌کل بانک مرکزی، گشایش نماد معاملاتی روبل-ریال گامی مهم در توسعه روابط اقتصادی ایران و روسیه است.

آن‌طور که علی صالح‌آبادی اعلام کرده، چارچوب کار در نماد معاملاتی روبل-ریال همانند سایر نمادهای بازار متشکل به شکل رقابتی و برمبنای عرضه و تقاضا خواهد بود.

به اعتقاد وی، حجم معاملات و عمق بازار برای نماد روبل و ریال در آینده نزدیک افزایش می‌یابد و بازارسازها هم می‌توانند در بازار حضور داشته باشند.

صالح‌آبادی عنوان کرده؛ در شرایط سیاسی دنیای کنونی ارزهای جهان‌روا همچون دلار، ابزار سیاسی و عامل سلطه شده است. ارزهای محلی و پیمان‌های پولی دو و چندجانبه وسیله و راه‌حل مناسبی برای خنثی‌کردن ابزار سلطه و سیاسی ارزهای جهان‌روا خواهد بود و بر همین اساس امروز شاهد برداشتن گام نخست و بسیار مهم در زمینه پیمان پولی دوجانبه ایران و روسیه هستیم.

روبل، مصرف دلار را کاهش می‌دهد؟

در این شرایط، حالا برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که روبل مصرف دلار را کاهش خواهد داد. دبیر کل کانون صرافان کشور می‌گوید: تبادلات روبلی ایران و روسیه، در آغاز به کار خود است و کار در ابتدا هر چند با شدت پیش نمی‌رود و انتقال تقاضای مردم از سمت دلار به روبل زمانبر خواهد بود، اما به طور قطع با افزایش خدمات روبل در ایران، برای مردم و مسافران جذابیت ایجاد خواهد شد و پیش‌بینی‌ام به عنوان یک مصرف‌کننده این است که به صورت پلکانی شاهد افزایش تقاضا برای روبل در کشورمان خواهیم بود.

کامران سلطانی‌زاده درباره گشایش نماد معاملاتی ریال-روبل در بازار متشکل ارزی و احتمال افزایش تقاضا برای روبل، به ایلنا عنوان می‌کند: روبل ارزی است در کشورهای حاشیه خزر و کشورهای مشترک‌المنافع که شامل ۱۲ کشور می‌شود ارز رایج است و مبادلات با این ارز انجام می‌شود. با توجه به حجم صادرات و تبادلات مالی کشورمان به این کشورها، روبل ارز مهمی برای ایران محسوب می‌شود و این موضوع بیشتر مربوط به بحث حواله‌جات است اما با توجه به تحریم‌های سیستم بانکی، اسکناس آن می‌تواند بازار مصرف دلار را کاهش دهد به جهت اینکه هم فعالان اقتصادی و تجار و هم مسافران در حوزه کشورهای مشترک‌المنافع می‌توانند از روبل استفاده کنند.

دارنده روبل، زیان می‌بیند

اما در مقابل، برخی از کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصادی نگاه متفاوتی دارند. علی‌اصغر سمیعی، رییس اسبق کانون صرافان می‌گوید: همواره گفته‌ام خود بازار متشکل ارزی، بازاری ساختگی و غیرواقعی و رانتی محسوب می‌شود.

به اعتقاد وی، به وجود آمدن بازار متشکل ارزی، امری غیرلازم و به نظر من غیرمفید بوده، که حتی باعث ایجاد یک نوع رانت جدید هم در بازار ارز شده است.

رییس اسبق کانون صرافان متذکر می‌شود: وقتی شما بازاری ایجاد می‌کنید که عده‌ای خاص حق خرید و فروش در آن را دارند و از آنها بابت عضویت در آن بازار مبالغی را تحت عناوین مختلف دریافت می‌کنید، به تبع قیمت در آن بازار می‌باید با بازار آزاد تفاوت داشته باشد تا برای اعضای آن بازار جاذبه ایجاد کند و آنها حاضر باشند به خاطر استفاده از آن تفاوت قیمت، شرایط ویژه و دادن حق عضویت و غیره را قبول کنند.

سمیعی تصریح می‌کند: طبیعی است که این تفاوت قیمت، ایجاد یک نوع رانت می‌کند که در نهایت از جیب همه ملت پرداخت می‌شود، چون ارزی که با فروش نفت تهیه شده، متعلق به همه اعضای جامعه ۸۰ میلیون نفری ایران است و شاید روا نباشد که با قیمتی غیرواقعی به فروش رود، حتی اگر با انگیزه‌ای خیرخواهانه باشد.

وی عنوان می‌کند: حتی راجع به دلار و یورو و ارزهای معتبری هم که در آن بازار مورد معامله قرار می‌گیرند، قیمت های واقعی داده نمی‌شود، تا چه رسد به پول ضعیف و تک بعدی و مهجوری به اسم روبل که خودش در حال حاضر تحت تحریم‌های خردکننده غربی‌ها قرار دارد و از طرف دیگر، نرخ بهره بانکی برای روبل روسیه بالای ۲۰ درصد برآورد می‌شود.

رییس اسبق کانون صرافان ادامه می‌دهد: از سوی دیگر به جز در خود روسیه، در جاهای دیگر دنیا محل چندانی از اعتبار ندارد. در واقع نگهداری‌کننده روبل، دائما در حال زیان خواهد بود، مثل کسی که در تابستان داغ، بخواهد تجارت یخ بکند. به علاوه اینکه خروج روبل از روسیه هم نیاز به مجوزهای خاص از مقامات اقتصادی روسیه دارد.

سمیعی تاکید می‌کند: اقتصاد دستوری، مصنوعی و رانتی، باعث فساد و فروریختگی اساس اقتصادی کشور و باعث گسترش بیکاری، تورم های بالا و در نتیجه فقر فراگیر و بالا رفتن شاخص فلاکت خواهد بود.

وی یادآور می‌شود: اقتصاد تنها در صورت آزاد و رقابتی بودن و با قیمت‌های واقعی و واحد است که می‌تواند در خدمت به بشریت قرار بگیرد و باعث شکوفایی‌هایی در وضعیت معیشتی مردم واقع شود.

تقاضا برای روبل زیاد نیست

علی شریعتی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین نیز می‌گوید: دو موضوع وجود دارد. یکی ارزش روبل است که بعد از حمله به کریمه، ریخت. اما الان با توجه اتفاقاتی که رخ داد، موضوع اوکراین خاص بود و غلات دنیا و انرژی اروپا مطرح بود، شاهد بودیم که روسیه ارزش پول خود را حفظ کرد و روبل سقوط نکرد. این باعث شد که یورو ضعیف شود؛ به خاطر اتفاقاتی که در بحث تبادلات گازی‌اش داشت.

در دو باری که روسیه با بحران روبل مواجه بود، این بار جنس ماجرا متفاوت است، زیرا خواسته دولت مرکزی‌اش تفاوت است.

اما راجع به ایران فکر می‌کنم نه بعد از جنگ اوکراین، تقاضای زیادی برای روبل داریم و نه روبل یک واحد قابل اتکا از نظر مردم است. نمونه عینی‌اش، سفارت روسیه برای ویزا، دلار می‌گیرد، یعنی می‌داند که روبل قابل اتکا و در دسترس نیست.

چرا روبل در حال سقوط است؟

روسیه کمتر محصولی به خارج صادر می‌کند و بیشتر وارد کننده است؛ اتفاقی که به دلیل کاهش درآمد حاصل از نفت و گاز طبیعی رخ داده است. در واقع افراد و شرکت‌های واردکننده کالا به روسیه در حال فروش روبل به ارزهای خارجی مانند دلار یا یورو هستند. فرآیندی که باعث کاهش ارزش روبل می‌شود.

با این وضعیت، مازاد تجاری روسیه کاهش یافته است. این در حالی است که پیش از این روسیه به دلیل قیمت بالای نفت و کاهش شدید واردات پس از حمله به اوکراین، شاهد مازاد تجاری بود. مازاد تجاری هم اصولا از پول ملی کشورها پشتیبانی می‌کند و باعث تقویت آنها می‌شود. اما قیمت نفت در سال جاری کاهش یافته و به دلیل تحریم‌های غرب، از جمله سقف قیمت محصولات نفتی مانند گازوئیل، فروش نفت برای روسیه دشوارتر شده است.

چرا بانک مرکزی نرخ بهره را افزایش داد؟

بانک مرکزی روسیه برای مبارزه با تورم، اول از همه نرخ بهره را افزایش داد. روبل ضعیف‌تر، تورم را بدتر و واردات به پول روسیه را گران‌تر می‌کند. ضعف روبل به طور فزاینده‌ای به قیمت‌هایی که مردم می‌پردازند منتقل می‌شود. به همین ترتیب هم تورم در سه ماه گذشته به ۷.۶ درصد رسید.

از سوی دیگر، نرخ بهره بالاتر، دریافت وام را گران‌تر می‌کند و این مساله، تقاضای داخلی برای کالاها از جمله واردات را محدود می‌کند. بنابراین بانک مرکزی در تلاش است تا تب و تاب اقتصاد داخلی را کم کند تا تورم کاهش یابد.  به این ترتیب، پس از این که کاهش ارزش روبل توسط مشاور اقتصادی کرملین مورد انتقاد قرار گرفت، در یک نشست اضطراری، نرخ بهره از ۸.۵ درصد به ۱۲ درصد افزایش یافت.