قوانین حقوقی

مهریه بعد از فوت شوهر | شرایط مطالبه و نکات حقوقی مهم

مهریه بعد از فوت شوهر: راهنمای جامع حقوقی مطالبه، محاسبه و اولویت از ترکه

وقتی زنی همسر خود را از دست می دهد، علاوه بر غم از دست دادن شریک زندگی، با دنیایی از سوالات و ابهامات حقوقی و مالی نیز روبرو می شود. یکی از این سوالات مهم و گاه پیچیده، چگونگی مطالبه مهریه بعد از فوت شوهر است. مهریه، که از لحظه جاری شدن عقد نکاح، حق مسلم زن محسوب می شود، حتی پس از درگذشت همسر نیز از بین نمی رود و همچنان قابل مطالبه است.

این حق مالی برجسته، اغلب در میان باورهای نادرست و عدم آگاهی گم می شود. بسیاری ممکن است تصور کنند که با فوت زوج، مهریه نیز همراه او به خاک سپرده می شود یا مطالبه آن دشوار و بی فایده است. با این حال، قوانین ایران برای حمایت از حقوق مالی زن در این دوران حساس، تمهیدات روشنی اندیشیده اند. این مقاله به دنبال روشن کردن ابعاد مختلف این موضوع است؛ از ماهیت حقوقی مهریه به عنوان یک دین ممتاز بر ترکه متوفی گرفته تا روش های قانونی مطالبه، نحوه محاسبه آن بر اساس شرایط روز و تمایز آن با سایر حقوق مالی زن. همچنین، به چالش های رایجی که در این مسیر ممکن است پیش آید، مانند عدم کفایت ترکه یا انتقال اموال قبل از فوت، پرداخته خواهد شد تا راهنمایی جامع و کاربردی برای زنانی باشد که در پی احقاق حق خود هستند.

ماهیت حقوقی مهریه و جایگاه آن در زمان فوت زوج

مهریه، بر اساس قانون مدنی ایران، مالی است که به موجب عقد ازدواج به زن تعلق می گیرد و از همان لحظه جاری شدن صیغه عقد، زن مالک آن می شود و می تواند هرگونه تصرفی را که بخواهد در آن بنماید. این حق، نه تنها یک هدیه یا پیشکش است، بلکه تعهدی مالی بر ذمه زوج محسوب می شود که باید در زمان حیات یا پس از فوت او پرداخت گردد. برای بسیاری ممکن است این سوال پیش آید که جایگاه مهریه پس از فوت شوهر چگونه خواهد بود؛ آیا این حق از بین می رود یا کماکان قابل مطالبه است؟

مهریه، دینی ممتاز و حال شدن آن با فوت زوج

مهریه ماهیتی حقوقی دارد که آن را از سایر تعهدات متمایز می کند. از نظر قانونی، مهریه یک دین است که بر عهده مرد قرار دارد. یکی از ویژگی های مهم این دین آن است که با فوت زوج، به صورت خودکار حال می شود؛ به این معنا که حتی اگر در عقدنامه قید شده باشد که مهریه عندالاستطاعه یا در زمان خاصی پرداخت شود، با فوت شوهر، زن می تواند بدون هیچ شرطی، بلافاصله آن را مطالبه کند.

اهمیت دیگر مهریه، جایگاه ممتاز آن در میان دیون متوفی است. مطابق ماده ۸۶۹ قانون مدنی و ماده ۲۲۶ قانون امور حسبی، مهریه از جمله دیونی است که بر پرداخت سایر بدهی ها و همچنین بر تقسیم ارث اولویت دارد. این بدین معناست که پیش از آنکه ورثه سهم الارثی دریافت کنند و حتی پیش از پرداخت بسیاری از بدهی های دیگر متوفی، ابتدا باید مهریه زوجه به طور کامل از محل ترکه (اموال باقیمانده از متوفی) پرداخت شود.

مهریه زوجه، دینی ممتاز و حال شده بر ذمه زوج است که با فوت او، قبل از تقسیم ارث و سایر دیون، از محل ترکه پرداخت می شود.

تفاوت مطالبه مهریه پس از فوت با طلاق

مطالبه مهریه پس از فوت شوهر، در یک جنبه مهم با مطالبه آن در زمان طلاق متفاوت است. در صورت طلاق، اگر نزدیکی (رابطه زناشویی) میان زوجین صورت نگرفته باشد، زن تنها مستحق نیمی از مهریه تعیین شده است. اما پس از فوت شوهر، وضعیت کاملاً متفاوت است. در این حالت، چه نزدیکی انجام شده باشد و چه خیر، زن مستحق دریافت تمام و کمال مهریه خود است. این تفاوت، نشان دهنده حمایت قانونی از حقوق مالی زن پس از درگذشت همسرش است و این حق را در هر شرایطی کامل و غیرقابل کاهش می داند.

شرایط مطالبه مهریه زن پس از فوت شوهر

برای زنی که همسر خود را از دست داده و قصد مطالبه مهریه اش را دارد، آگاهی از شرایط و محدودیت های قانونی ضروری است. مطالبه مهریه پس از فوت شوهر، دارای اصول مشخصی است که رعایت آن ها مسیر احقاق حق را هموارتر می سازد.

عدم محدودیت زمانی و شمولیت بر انواع عقد

یکی از نکات اطمینان بخش برای زوجه آن است که برای مطالبه مهریه بعد از فوت شوهر، هیچ محدودیت زمانی وجود ندارد. به این معنی که زن می تواند در هر زمانی پس از درگذشت همسرش، برای دریافت مهریه خود اقدام کند و این حق از بین نمی رود. این قابلیت مطالبه، هم برای عقد دائم و هم برای عقد موقت صادق است. البته باید توجه داشت که در عقد موقت، هرچند زن حق مطالبه مهریه را دارد، اما تفاوت هایی در خصوص ثبت عقد و عدم برخورداری از ارث وجود دارد که باید مد نظر قرار گیرد. آنچه اهمیت دارد، این است که اصل حق مطالبه مهریه برای هر دو نوع عقد، پس از فوت زوج، کاملاً محفوظ است.

منبع پرداخت: صرفاً از محل ترکه متوفی

یک نکته بسیار مهم که غالباً مورد سوءتفاهم قرار می گیرد، این است که مهریه تنها از محل «ترکه متوفی» پرداخت می شود. ترکه به کلیه اموال و دارایی هایی گفته می شود که از متوفی به جای مانده است. این موضوع به طور اکید مورد تأکید قرار می گیرد که مهریه از اموال شخصی وراث یا بستگان دیگر متوفی قابل مطالبه نیست. برای مثال، زن نمی تواند مهریه خود را از پدرشوهر یا دیگر اعضای خانواده همسرش که در قید حیات هستند، درخواست کند، مگر اینکه این افراد خود نیز جزء وراث باشند و تنها از سهم الارثی که به همسر تعلق می گرفته است و به این ورثه منتقل شده باشد. این قاعده برای جلوگیری از تحمیل دین متوفی بر دیگران وضع شده و به روشنی حدود مسئولیت ها را مشخص می کند.

حق ورثه زوجه برای مطالبه مهریه او (در صورت فوت زن)

یکی دیگر از جنبه های حقوقی مهم در مورد مهریه، زمانی است که خود زوجه قبل از مطالبه و دریافت مهریه خود، فوت می کند. در این صورت، حق مهریه او از بین نمی رود و به ورثه او منتقل می شود. یعنی ورثه زن می توانند مهریه او را از محل ترکه شوهرش (که در قید حیات است) یا اگر شوهر نیز فوت کرده باشد، از ترکه باقیمانده از او مطالبه کنند. این موضوع نشان می دهد که مهریه یک حق مالی موروثی است و حتی با درگذشت زن، این حق به طور کامل ساقط نمی شود.

گام به گام: روش های قانونی مطالبه مهریه پس از فوت شوهر

پس از درگذشت همسر و تصمیم به مطالبه مهریه، زوجه با دو مسیر قانونی اصلی مواجه می شود که هر کدام شرایط و مراحل خاص خود را دارند. انتخاب مسیر مناسب به عواملی مانند وجود ترکه مشخص و همکاری وراث بستگی دارد.

مطالبه از طریق اجرای ثبت

یکی از روش های سریع تر و کم هزینه تر برای مطالبه مهریه، به خصوص زمانی که ترکه متوفی مشخص و قابل دسترس است، مراجعه به اجرای ثبت اسناد است. از آنجایی که سند ازدواج یک سند رسمی محسوب می شود، می توان از طریق آن اقدام به صدور اجراییه برای مهریه کرد. برای این کار، زوجه باید مدارک زیر را در اختیار داشته باشد:

  • اصل سند ازدواج
  • شناسنامه و کارت ملی زوجه
  • گواهی فوت همسر
  • گواهی انحصار وراثت (برای شناسایی ورثه متوفی)

با در دست داشتن این مدارک، زوجه به دفترخانه رسمی که عقد در آن ثبت شده است، مراجعه می کند. سردفتر پس از بررسی مدارک، اجراییه پرداخت مهریه را صادر کرده و آن را به وراث متوفی ابلاغ می کند. ورثه ۱۰ روز فرصت دارند تا پس از دریافت ابلاغیه، نسبت به پرداخت مهریه اقدام کنند. در صورت عدم پرداخت، ترکه متوفی (مانند حساب های بانکی، املاک، خودرو) توقیف و در صورت لزوم، از طریق مزایده به فروش می رسد تا مهریه از محل آن پرداخت شود. هزینه های این روش معادل یک بیستم مبلغ مهریه است.

مطالبه از طریق دادگاه خانواده

در شرایطی که وراث همکاری نمی کنند، اختلاف بر سر میزان ترکه وجود دارد، یا اموال متوفی به طور دقیق مشخص نیست، مراجعه به دادگاه خانواده ضروری می شود. این مسیر ممکن است زمان برتر باشد، اما در موارد پیچیده راهگشا است. مراحل کلی آن به شرح زیر است:

  1. تنظیم دادخواست: زوجه باید دادخواست مطالبه مهریه را به طرفیت تمام ورثه متوفی تنظیم و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تقدیم دادگاه خانواده کند.
  2. مدارک لازم: علاوه بر مدارک ذکر شده برای اجرای ثبت، ممکن است مستندات دیگری برای اثبات مالکیت متوفی بر اموال یا ارزش آن ها نیز مورد نیاز باشد.
  3. هزینه های دادرسی: هزینه دادرسی در دادگاه خانواده، معادل سه و نیم درصد مبلغ مهریه است.
  4. فرآیند رسیدگی: دادگاه پس از بررسی مدارک و شنیدن دفاعیات طرفین، در صورت احراز حقانیت زوجه، حکم به پرداخت مهریه از محل ترکه متوفی صادر می کند.

لازم به ذکر است که حتی اگر دادگاه حکم به پرداخت مهریه صادر کند، این پرداخت همچنان محدود به اموال باقیمانده از متوفی است و وراث از اموال شخصی خود مسئولیتی در قبال مهریه ندارند.

اهمیت گواهی انحصار وراثت

در هر دو روش مطالبه مهریه بعد از فوت شوهر، گواهی انحصار وراثت نقش کلیدی و حیاتی دارد. این گواهی سندی رسمی است که تعداد وراث قانونی متوفی و سهم الارث هر یک از آن ها را مشخص می کند. بدون این گواهی، اقدام قانونی برای مطالبه مهریه یا تقسیم ترکه عملاً غیرممکن است، زیرا مراجع قانونی نیاز دارند تا به طور رسمی بدانند چه کسانی ورثه متوفی هستند تا بتوانند اقدامات لازم را انجام دهند. بنابراین، اولین قدم پس از فوت، اقدام برای دریافت این گواهی از شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی است.

نحوه محاسبه مهریه بعد از فوت شوهر: نرخ روز یا نرخ زمان فوت؟

یکی از ابهامات رایج در مطالبه مهریه پس از فوت شوهر، چگونگی محاسبه ارزش آن است، به ویژه با توجه به نوسانات اقتصادی و تورم. آیا مهریه بر اساس ارزش زمان عقد، زمان فوت، یا زمان پرداخت محاسبه می شود؟ پاسخ به این سوال بستگی به نوع مهریه (وجه نقد، سکه، عین معین) دارد.

مهریه وجه نقد

اگر مهریه به صورت وجه نقد (ریال) تعیین شده باشد، محاسبه آن با در نظر گرفتن شاخص تورم بانک مرکزی از تاریخ وقوع عقد تا تاریخ پرداخت (یا تاریخ فوت در برخی رویه ها) انجام می شود. به عبارت دیگر، ارزش واقعی مهریه نقدی، متناسب با نرخ تورم تعدیل می گردد تا قدرت خرید آن حفظ شود. این محاسبه با استفاده از فرمول های قانونی و بر اساس نرخ های اعلامی توسط بانک مرکزی صورت می گیرد و هدف آن جلوگیری از کاهش ارزش مهریه در طول زمان است.

مهریه سکه، طلا یا ارز

در صورتی که مهریه به صورت سکه، طلا یا ارز (مانند دلار یا یورو) تعیین شده باشد، ارزش آن به نرخ روز پرداخت محاسبه می شود. این یعنی زن می تواند همان تعداد سکه یا میزان طلا/ارز مشخص شده در عقدنامه را مطالبه کند و اگر قرار بر پرداخت معادل ریالی آن باشد، این معادل بر اساس قیمت روز بازار در زمان پرداخت تعیین می گردد. این روش محاسبه، از زن در برابر نوسانات بازار و افزایش قیمت این اقلام حمایت می کند و اطمینان می دهد که او ارزش واقعی مهریه خود را دریافت خواهد کرد.

مهریه عین معین (ملک، خانه)

اگر مهریه به صورت عین معین باشد، یعنی مال مشخصی مانند یک قطعه زمین، یک واحد آپارتمان یا یک خودرو در سند ازدواج قید شده باشد، در وهله اول همان عین (خود آن مال) به زن تعلق می گیرد. اما اگر آن مال به هر دلیلی موجود نباشد (مثلاً تلف شده یا به دیگری منتقل شده باشد و امکان بازگرداندن آن نباشد)، زن می تواند قیمت روز آن مال را در زمان مطالبه یا پرداخت، درخواست کند. در این حالت نیز، هدف جبران ارزش واقعی مهریه است.

سایر حقوق مالی زن پس از فوت شوهر (تمایز با مهریه)

پس از درگذشت همسر، علاوه بر مهریه، زن ممکن است حقوق مالی دیگری نیز داشته باشد که شناخت و تمایز آن ها از مهریه بسیار مهم است. این حقوق نیز از محل ترکه متوفی قابل وصول هستند، اما شرایط و اولویت های متفاوتی دارند.

سهم الارث زوجه

یکی از مهم ترین حقوق مالی زن پس از فوت شوهر، سهم الارث اوست. سهم الارث زوجه، کاملاً مستقل از مهریه است و به هیچ وجه با آن تداخل ندارد. به این معنا که زن ابتدا مهریه خود را به عنوان دین ممتاز از ترکه متوفی دریافت می کند و سپس، اگر چیزی از ترکه باقی بماند، سهم الارث خود را نیز به عنوان یکی از وراث دریافت خواهد کرد. سهم الارث زن به شرح زیر است:

  • اگر زوج دارای فرزند باشد (چه از این زن و چه از همسران قبلی)، سهم الارث زن «یک هشتم» از کل اموال منقول و غیرمنقول متوفی است.
  • اگر زوج فرزندی نداشته باشد، سهم الارث زن «یک چهارم» از کل اموال منقول و غیرمنقول متوفی است.

این حق ارث برای زن دائمی است و زنانی که در عقد موقت بوده اند، از همسر خود ارث نمی برند.

نفقه در ایام عده وفات

یکی دیگر از حقوق مالی زن پس از فوت شوهر، نفقه در ایام عده وفات است. برخلاف تصور عمومی، زن در ایام عده وفات (که مدت آن چهار ماه و ده روز است)، حق دریافت نفقه را دارد. این نفقه، از محل ترکه متوفی پرداخت می شود و شرایط اثبات آن مانند نفقه در زمان حیات زوج است. هدف از این نفقه، تأمین معیشت زن در طول مدتی است که او نمی تواند مجدداً ازدواج کند و در غم از دست دادن همسر خود به سر می برد.

اجرت المثل ایام زندگی مشترک

اجرت المثل، به معنای مزد کارهایی است که زن در طول زندگی مشترک، بدون قصد تبرع (رایگان انجام دادن) در خانه همسرش انجام داده است. مطالبه اجرت المثل نیز پس از فوت شوهر امکان پذیر است، اما اثبات آن نیازمند شرایطی است. زن باید بتواند در دادگاه ثابت کند که کارهای خانه را به دستور شوهر و بدون قصد دریافت مزد یا رایگان انجام نداده است. میزان اجرت المثل توسط کارشناس رسمی دادگستری و بر اساس عرف و شرایط زندگی مشترک تعیین می شود.

استرداد جهیزیه

جهیزیه، اموالی است که زن از منزل پدری خود به خانه مشترک می آورد و مالکیت آن متعلق به خود اوست. پس از فوت شوهر، زن حق دارد جهیزیه خود را مسترد کند. برای این کار، لازم است که زن بتواند مالکیت خود را بر اقلام جهیزیه اثبات کند. این اثبات معمولاً از طریق سیاهه جهیزیه (لیستی که در زمان آوردن جهیزیه با امضای شهود و همسر تهیه شده است)، فاکتورهای خرید، یا شهادت شهود صورت می گیرد. استرداد جهیزیه نیز از دیون ممتاز محسوب می شود و زن می تواند آن را از ورثه مطالبه کند.

چالش ها و سناریوهای خاص در مطالبه مهریه بعد از فوت شوهر

با وجود آنکه قوانین حمایت قاطعی از حق مهریه زن پس از فوت شوهر دارند، در عمل ممکن است چالش ها و سناریوهای خاصی پیش آید که مسیر احقاق این حق را پیچیده تر کند. آشنایی با این موارد به زن کمک می کند تا با دیدی بازتر و آمادگی بیشتر به سراویع قانونی اقدام کند.

عدم کفایت ترکه متوفی

یکی از مهم ترین چالش ها، زمانی است که اموال به جای مانده از متوفی (ترکه) برای پرداخت تمام مهریه زن کافی نباشد. همانطور که پیشتر اشاره شد، مهریه فقط از محل ترکه قابل پرداخت است و وراث هیچ گونه مسئولیتی در قبال پرداخت مازاد مهریه از اموال شخصی خود ندارند. در چنین شرایطی، زن تنها به نسبت دارایی باقیمانده از شوهر، مهریه خود را دریافت خواهد کرد و باقی مانده آن قابل وصول نیست. این موضوع می تواند برای زوجه دردناک باشد، اما قانون راه حل دیگری جز پرداخت از ترکه پیش بینی نکرده است.

مهریه زن دوم یا چند همسری

در صورتی که متوفی همزمان دو یا چند همسر داشته باشد (چه دائم و چه موقت)، تمام زوجات حق مطالبه مهریه خود را دارند و هیچ یک بر دیگری اولویت ندارد. یعنی مهریه زن اول بر مهریه زن دوم ارجحیت ندارد و بالعکس. اگر ترکه متوفی برای پرداخت مهریه همه همسران کافی باشد، هر یک تمام مهریه خود را دریافت می کنند. اما اگر ترکه کفایت نکند، مهریه هر یک از زنان به نسبت سهم خود از ترکه تقسیم و پرداخت می شود. به عنوان مثال، اگر جمع مهریه ها ۱۰ واحد و ترکه تنها ۵ واحد باشد، هر یک از زنان ۵۰ درصد مهریه خود را دریافت خواهند کرد.

انتقال اموال توسط زوج قبل از فوت

گاهی اوقات ممکن است زوج پیش از فوت خود، اموالش را به نام دیگران (مثلاً فرزندان یا سایر بستگان) منتقل کرده باشد. این انتقال می تواند دو حالت داشته باشد: یا به صورت قانونی و با نیت واقعی صورت گرفته است، یا به صورت صوری و با هدف فرار از دین (مهریه و سایر بدهی ها). در حالت دوم، زن می تواند با اثبات صوری بودن این معاملات و قصد فرار از دین، از طریق دادگاه درخواست ابطال این معاملات را بنماید. این فرآیند حقوقی پیچیده است و نیازمند جمع آوری مدارک و شواهد قوی است. همچنین، باید توجه داشت که وصیت نامه نیز تنها تا یک سوم اموال متوفی نافذ است و نمی تواند حق مهریه زن را نادیده بگیرد.

عدم وجود مال به نام متوفی (به دلیل انتقال به پدر شوهر یا بستگان دیگر)

گاهی ممکن است متوفی در زمان فوت، هیچ مالی به نام خود نداشته باشد، زیرا تمام دارایی هایش را (احتمالاً به دلیل بیماری یا سن بالا) به نام پدرشوهر، برادر یا دیگر بستگان منتقل کرده است. در این موارد، اگر انتقال به صورت واقعی و قانونی انجام شده باشد، زن نمی تواند مهریه خود را از این اموال مطالبه کند. اثبات اینکه این انتقال ها صرفاً برای فرار از دین بوده و باطل هستند، دشوار است و نیازمند شواهد محکم و پیگیری حقوقی دقیق است. در غیر این صورت، زن تنها از همان اموالی که به نام متوفی باقی مانده است (حتی اگر بسیار ناچیز باشد) می تواند مهریه خود را وصول کند.

اهمیت مشاوره و راهنمایی حقوقی تخصصی

با توجه به پیچیدگی های حقوقی و جنبه های مختلفی که مطالبه مهریه بعد از فوت شوهر در بر می گیرد، کسب مشاوره از یک وکیل متخصص خانواده و ارث، نه تنها توصیه می شود بلکه در بسیاری موارد ضروری و راهگشا است. درگیر شدن با مسائل حقوقی در زمانی که فرد در سوگ عزیزی است، می تواند بار روحی و روانی سنگینی را به همراه داشته باشد. یک وکیل مجرب می تواند در این شرایط به زن کمک شایانی کند.

نقش وکیل متخصص شامل موارد زیر است:

  • تسریع فرآیند: وکیل با آشنایی کامل به رویه های اداری و قضایی، می تواند مراحل مطالبه مهریه را به صورت کارآمدتر و سریع تر پیش ببرد.
  • جمع آوری مدارک: وکیل به زن در شناسایی و جمع آوری کلیه مدارک لازم (مانند سند ازدواج، گواهی فوت، گواهی انحصار وراثت، و مستندات مربوط به اموال متوفی) کمک می کند.
  • ارائه راهکارهای قانونی: در مواجهه با چالش هایی مانند عدم کفایت ترکه، اختلافات با وراث، یا انتقال اموال صوری، وکیل می تواند بهترین راهکارهای حقوقی را برای احقاق حقوق زن ارائه دهد. او با بررسی دقیق پرونده، وضعیت حقوقی را تحلیل کرده و به زن کمک می کند تا تصمیمات آگاهانه ای بگیرد.
  • نمایندگی در مراجع قضایی: حضور وکیل در دادگاه ها و مراجع ثبت، نه تنها بار روانی را از دوش زن برمی دارد، بلکه با دفاع حقوقی قوی و حرفه ای، شانس موفقیت پرونده را نیز به طور چشمگیری افزایش می دهد.
  • افزایش شانس موفقیت: قوانین و رویه های قضایی دائماً در حال تغییر و تفسیر هستند. یک وکیل متخصص به روز با آخرین تغییرات و آرای وحدت رویه، می تواند تضمین کند که حقوق زن به بهترین شکل ممکن پیگیری شود.

بنابراین، برای تضمین احقاق حقوق مالی، به خصوص در موضوع حساس مطالبه مهریه بعد از فوت شوهر، استفاده از دانش و تجربه یک مشاور حقوقی یا وکیل متخصص می تواند بسیار ارزشمند باشد و به زن آرامش خاطر و اطمینان بیشتری بخشد.

نتیجه گیری: پیگیری حق، آگاهی و آرامش

در نهایت، آشکار است که مهریه بعد از فوت شوهر، یک حق قانونی و مسلم برای زن است که با درگذشت همسر از بین نمی رود. این حق مالی، ماهیتی ممتاز دارد و باید پیش از تقسیم ارث و پرداخت بسیاری از دیون دیگر متوفی، از محل ترکه او به زن پرداخت شود. زن می تواند با آگاهی از این حقوق، چه از طریق اجرای ثبت و چه از طریق دادگاه، برای مطالبه مهریه خود اقدام کند.

در این مسیر، چالش هایی مانند عدم کفایت ترکه یا انتقال اموال پیش از فوت، می تواند پیچیدگی هایی ایجاد کند. اما مهم است که زن بداند برای هر یک از این سناریوها، راهکارهای قانونی مشخصی وجود دارد. تمایز مهریه از سایر حقوق مالی زن، مانند سهم الارث، نفقه در ایام عده وفات، اجرت المثل و استرداد جهیزیه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

برای پیمودن این مسیر حقوقی، آگاهی و کسب اطلاعات دقیق حرف اول را می زند. هر زنی که در چنین شرایطی قرار می گیرد، باید بداند که تنها نیست و قوانین از او حمایت می کنند. توصیه مؤکد می شود که برای پیگیری این حقوق، از مشاوره حقوقی تخصصی یک وکیل با تجربه در امور خانواده و ارث بهره مند شود. این کار نه تنها به تسریع و تسهیل فرآیند کمک می کند، بلکه با ارائه راهنمایی های دقیق و حرفه ای، شانس موفقیت در احقاق کامل حقوق مالی را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد و به زن کمک می کند تا با آرامش خاطر بیشتری این دوران دشوار را پشت سر بگذارد.