ابوعلی سینا را چرا همه دنیا بیش از ما می شناسند و به او احترام می گذارند؟

ابن سینا از نظر گستردگی و غنای آثارش همواره در شرق و غرب مورد توجه بوده است و این باز هم به برکت دانشمندان عادل و مهم غربی که روزها و شبها را صرف تحقیق در مورد آثار این معجزه کرده اند. همه ی سنین به سوالات علمی و فلسفی روز پاسخ دهید.

تقریباً در همه کشورهای بزرگ جهان، از ایالات متحده، تا بریتانیا و فرانسه، الجزایر، هند و پاکستان و در ابن سینا برگزار شد. گزارش های ارائه شده در برخی از این سمینارها به هیچ وجه با آنچه در ایران نوشته ایم قابل مقایسه نیست.

یکی از دروس اجباری ما در فلسفه دکارت در اوایل انقلاب و در زمان جنگ مالیاتی بود که در فرانسه در مقطع فوق لیسانس در دانشگاه خوزه تحصیل می کردم. استاد ما دکتر دومینیک لوکور از دکارت های برجسته فرانسوی بود که این درس را تدریس کرد. او در روز اول درس این سؤال را مطرح کرد: «چرا دکارت با سایر فیلسوفان فرانسوی، چه قبل و چه پس از خود، متفاوت است و در واقع تافته ای جداگانه است؟» می خواهم در پرانتز بگویم که فرانسوی ها همیشه خود را عقل گرا معرفی کرده اند و این عقل گرایی را هم به دکارت نسبت می دهند.

با این سوال سکوت در دادگاه حاکم شد. برخی از دانشجویان پاسخی دادند که مورد قبول استاد قرار نگرفت. سپس خود معلم با پاسخ عجیب خود کلاس را از حالت تعلیق خارج کرد که برای من هم تعجب آور بود. آن روزها مصادف با روزهای اول انقلاب و جنگ تحمیلی بود و رسانه های فرانسه شبانه روز اخبار جنگ و انقلاب ایران را به تفصیل پخش می کردند و به تفصیل به بحث می پرداختند. معلم گفت: «اگر ریشه عناصر انقلاب ایران را ردیابی کنید به مذهب تشیع می رسید که بر خلاف دیگر مذاهب اسلامی انقلابی است و همواره با پادشاهان و حاکمان در ستیز بوده و آنها را به رسمیت نشناخته است و این مذهب نیز متعلق است. به همان مذهب انقلابی شیعه ابن سینا، فیلسوف بزرگ ایرانی که غرب قرون وسطی دانش و فلسفه خود را مدیون اوست، «به دلیل وابستگی به این مذهب انقلابی، همراه با حاکمان زمان خود به قدرت رسید و از حکومت اخراج شد. شهر و کشور».

وی ادامه داد: فکر می‌کنم دکارت که یکی از خوانندگان آثار فلسفی ابن سینا به زبان لاتین بود، نه تنها در علم و فلسفه، بلکه در سبک زندگی‌اش تحت تأثیر سلف ایرانی خود، بنیاد فلسفی دکارت، قرار گرفته است. که در من «خلاصه شده است، متاثر از کار فلسفی ابن سینا درباره انسان معلق است. جدای از این بهره برداری علمی و فلسفی، می بینیم که دکارت در طول زندگی خود بی قرار بوده و از این شهر به شهر و دیار به دیار می گریزد تا خانه ای امن بیابد و در سایه آن به تحقیق بپردازد و در این رفتار نخاه نیز می خواهد از آن پیروی کند. مثال ابن سینا “

سر کلاس خیلی خوشحال بودم که استاد اینقدر از ابن سینا تعریف کرد، اما متاسفم که ما ایرانی ها نتوانستیم کار فرانسوی دکارت را برای ابن سینا نمونه برداری کنیم. این باعث شد که با نگاهی تازه به طرح تحقیقاتی آینده ام، کتابی درباره ابن سینا بنویسم.

پس از فارغ التحصیلی به ایران بازگشتم و در حین انجام تحقیقات در دانشگاه صنعتی شریف، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، درباره دانشمندان ایرانی اسلامی تحقیق می کردم. در آن زمان، دکتر. مهدی گلشنی ریاست پژوهشکده را بر عهده داشت و من چندین ویژه نامه درباره خیام و خواجه نصیر منتشر کرده ام. پس از آن پروژه ابن سینا را برعهده گرفتم و از داخل و خارج از ایران مطالبی را درخواست کردم تا اینکه کتاب منتشر شد. تا پیش از این، علمای بزرگ ابن سینا بیشتر به مسائل متافیزیکی و عرفان ابن سینا توجه داشتند. اگر در غرب جنبه‌های دیگری از ابن سینا مانند ریاضیات، نجوم، کیهان‌شناسی، موسیقی مورد مطالعه قرار می‌گرفت، می‌خواستم به ابن سینای معاصر کشورم مراجعه کنم و ترجمه‌هایی از این آثار را ارائه کند. نویسندگان و مترجمان این کتاب از نویسندگان برجسته و صاحب نظر در زمینه تحقیقاتی خود هستند، متاسفانه در مدتی که این کتاب در حال انتشار بود، دکتر ساسان سپنتا نویسنده ایرانی و آقای مائورو زونتا نویسنده فرانسوی ناپدید شدند. آنها نتوانستند در انتشار مقاله خود شرکت کنند.

آقای قاسم فینیانوس، نویسنده سوری یکی از مقالات، به دلیل حمله داعش و گروه های تروریستی به سوریه، پست قبلی خود را ترک کرد و حالا من نمی دانم. یکی از مقالات خوب این کتاب متعلق به دکتر گلشنی و شاگردش دکتر جمالی است که به آگاهی و رابطه ذهن و مغز از دیدگاه ابن سینا می پردازند. همچنین دو مقاله در مورد آثار نجومی ابن سینا یکی به زبان فارسی و دیگری به زبان فرانسه نوشته ام که امیدوارم مورد توجه قرار گیرد. همچنین مقالاتی در زمینه منطق مدالیته ها از دیدگاه ابن سینا از منطق دانان خارجی داریم که توسط اساتید ایرانی به فارسی ترجمه شده است و این مقالات نیز نگاهی تازه به مضامین منطقی ابن سینا دارد.

علت انتخاب تالیف کتاب ابن سینا تنها شناخت ابن سینا نبود، بلکه نقشی بود که این نابغه بزرگ در تمدن اسلامی داشت. او به تنهایی الگوی تمدن است، به سوال به تمام معنا نگاه کنید! به عنوان مثال، اگر زندگی نامه برخی از دانشمندان شرق و غرب را مطالعه کنید، می بینید که برای پیشبرد اهداف علمی، گاهی مجبور بوده اند از برخی از خواسته های قلبی خود دست بردارند و از دستورات آن ها اطاعت کنند. پادشاهان یا حاکمان آنقدر زیاد داریم که نیازی به ذکر نام آنها نمی بینم. عده ای که فقط علم داشتند و از اخلاق و دین بی بهره بودند، به دلیل دلبستگی به زندگی مادی و کالاهای زمینی، علم خود را در خدمت دشمنان بشریت قرار دادند.

از دیگر ویژگی های ابن سینا این بود که بسیاری از علوم زمان خود او را احاطه کرده بودند. امروزه به دلیل گسترش علم و پیدایش دانش جدید، برخی معتقدند که بر خلاف گذشته باید در یک علم واحد تخصص یافت و عمر انسان برای پژوهشگر کافی نیست که علوم متعددی را مطالعه کند. اما حتی آنها اغلب قادر به نوآوری و اکتشاف در همان زمینه تخصصی نیستند. من با برخی از این اساتید هم در دانشگاه صنعتی شریف و هم در دانشگاه های دیگر آشنا شده ام و متوجه شده ام که آنها نه تنها مضامین اساسی ادبیات، دین، فلسفه و سیاست کشورشان را نادیده می گیرند. آنها همچنین در زمینه تخصصی خود فاقد ابتکار عمل هستند. مثلا من یک استاد ریاضی را می شناسم که جبری است اما به بحث های هندسی نمی پردازد و بالعکس اگر ابن سینا را مطالعه کنید از اطرافیانش در علوم مختلف متعجب می شوید!

دانشگاه صنعتی شریف و استاد گروه فلسفه علم این دانشگاه یادداشتی در خصوص لزوم توجه بیشتر به ابعاد ناشناخته این دانشمند بزرگ برای ما ارسال کردند که در ادامه می خوانید. ما ایرانیان دانشمندان و فیلسوفان بزرگ خود را به طور عام و ابن سینا را به طور خاص آنچنان که باید و شاید نمی شناسیم و همین عدم شناخت باعث شده تا نتوانیم کالاهای ارزشمند خود را در بازار جهانی عرضه کنیم. از طرف دیگر غربی ها از این نظر از ما پیشی گرفته اند. ابن سینا از نظر گستردگی و غنای آثارش همواره در شرق و غرب مورد توجه بوده است و این باز هم به برکت دانشمندان عادل و مهم غربی که روزها و شبها را صرف تحقیق در مورد آثار این معجزه کرده اند. همه ی سنین به سوالات علمی و فلسفی روز پاسخ دهید. تقریباً در همه کشورهای بزرگ جهان، از ایالات متحده، تا بریتانیا و فرانسه، الجزایر، هند و پاکستان و در ابن سینا برگزار شد. گزارش های ارائه شده در برخی از این سمینارها به هیچ وجه با آنچه در ایران نوشته ایم قابل مقایسه نیست. انگیزه اصلی من از تالیف این کتاب ترجمه و چاپ برخی از این مقالات بوده است و شما با بررسی مقالات این کتاب با من موافق خواهید بود.

23302